پزشکی هسته ای چیست و چه کاربردی دارد؟

🔶 دستگاه پزشکی هسته ای 👆👆

پزشکی هسته‌ای شاخه‌ای از تصویربرداری پزشکی، فیزیک پزشکی و پرتونگاری مولکولی، است که از خواص هسته‌ای مواد (مثل رادیوایزوتوپ ها) برای تشخیص و درمان بیماری‌ها استفاده می‌کند.
داروسازی هسته‌ای نیز به این شاخه از علوم پایهٔ پزشکی کمک می‌کند.
روش های تشخیصی پزشکی هسته ای، در مورد اعضاء مختلف بدن مانند استخوان ها، مغز، کلیه، ریه، قلب، دستگاه گوارش و دستگاه ادراری کاربرد دارند.

 تکنیک های تصویر برداری پزشکی هسته ای ترکیبی از استفاده از کامپیوتر، حسگرها و مواد رادیواکتیو است. این روش‌ها عبارتند از:
۱- توموگرافی با استفاده از تابش پوزیترون (PET)
۲. SPECT
۳. تصویر برداری قلبی - عروقی
۴. اسکن استخوان
🔶 هر کدام ازاین روش‌ها از یکی از خصوصیات عناصر رادیو اکتیو برای تولید یک تصویر استفاده می‌کنند. تصویر برداری در پزشکی هسته ای، برای شناسایی موارد زیر بسیار مفید است:
۱. تومورها
۲. آنوریسم (Aneurysms)
۳. نارسایی سلول های خونی و اختلال در عملکرد دستگاه های بدن مثل غده تیروئید و شش ها
👈 استفاده از هر کدام از این روش‌های خاص یا مجموعه ای از آن‌ها بستگی به علائم بیمار و نوع بیماری دارد.

🔹روش کار به این صورت است که ابتدا «رادیو داروی» مخصوص هر عضو با ماده رادیو اکتیو نشان دار می شود و به بیمار تزریق می شود و در عضو مورد نظر تجمع می یابد سپس با استفاده از دستگاه «گاما کمرا» تصویر برداری از عضو مورد نظر صورت می گیرد. بر خلاف روش های رادیولوژی که عموماً اطلاعاتی در مورد ساختمان اعضا بدن ارایه می کنند، روش های پزشکی هسته ای عموما اطلاعاتی در مورد عملکرد اعضای مختلف بدن را به دست می‌آورند.
🔹از مواد رادیواکتیو به عنوان ردیاب رادیواکتیو استفاده می‌شود. این مواد از طریق بلعیدن و یا تزریق، وارد جریان خون می‌شود. مثلا در اسکن هسته ای قلب، به این شکل است که مواد ردیاب در خون حرکت می‌کنند و امکان می‌دهند که ساختار رگ های خونی مشاهده شود. این روش مشاهده به پزشکان این امکان را می‌دهد که لخته و دیگر ناهنجاری‌های رگ‌های خونی را به راحتی تشخیص دهند.
🔹علاوه بر این، برخی اعضاء بدن هستند که نوع خاصی از مواد شیمیایی را در خود جمع می‌کنند. مثلاً غده تیروئید، ید را در خود جمع می‌کند، بنابراین با بلعیدن یُدِ رادیواکتیو (به صورت مایع یا به صورت قرص) می‌توان تومورهای تیروئید را تشخیص داد و درمان کرد.
🔹به همین ترتیب تومورهای سرطانی نیز، فسفات را در خود جمع می‌کنند. بنابراین با تزریق ایزوتوپ رادیواکتیو فسفر ۳۲ در جریان خون، می‌توان تومورهای سرطانی را، به دلیل افزایش مواد رادیواکتیوشان، شناسایی کرد.

📚 منابع:

1- سایت مرکز پزشکی قلب تهران

2- سایت تبیان