اسکلت آب ایستایی چیست؟

اسکلت آب ایستایی (هیدروستاتیک) شامل یک مایع تحت فشار در یک بخش محصور شده بدن است. اسکلت اصلی بیشتر کیسه تنان، کرم های پهن، کرم های لوله ای و کرم های حلقوی از این نوع است. این جانوران با استفاده از ماهیچه های خود و تغییر شکل بخش پر شده از مایع، شکل و حرکت بدن خود را کنترل می کنند.

برای مثال هیدر می تواند با بستن دهان خود و به کار بردن سلول های قابل انقباض در دیواره بدنش حفره گوارشی مرکزی خود را منقبض کرده و طویل شود. از انجایی که آب درون حفره نمی تواند چندان تحت فشار قرار گیرد، کاهش قطر حفره گوارشی، در جهت افزایش طول حفره به آن نیرو وارد می کند.

در کرم خاکی و کرم های حلقوی دیگر، مایع درون سلوم به عنوان یک اسکلت هیدروستاتیک عمل می کند . در بسیاری از این کرم ها حفره سلوم به وسیله پرده های بین بندهای بدن به چندین بخش تقسیم می شود در نتیجه جانور برای تغییر شکل هر قطعه از بدن به طور مجزا، هم ماهیچه های طولی و هم حلقوی را به کار می برد و از اسکلت هیدروستاتیک خود برای حرکات دودی استفاده می کنند.(1)

فشار هیدروستاتیک معادل با فشار خون گرفته می شود مثلا فشار هیدروستاتیک در سمت سرخرگی مویرگ حدود 40 میلی متر جیوه است.

از نظر لغوی هیدروستاتیک، متشکل از "هیدرو "به معنای آب و "استاتیک" به معنای آرامش و سکون می باشد و از نظر اصطلاحی ،هیدروستاتیک به معنای " وابسته به عملکرد مایعات" است و چون در بدن جانداران مایع اصلی محیط داخلی آب است ، در زیست شناسی شاید بتوان هیدروستاتیک را "پدیده های فیزیکی وابسته به آب "در نظر گرفت.البته باید توجه داشت که اصل این اصطلاح در مباحث مکانیک مایعات در فیزیک رایج است و اصطلاح هیدروستاتیک در مقابل هیدرو دینامیک مطرح است به عبارت دیگر این دو اصطلاح متقابل مربوط به بررسی فیزیکی سیالات در دو حالت متقابل سکون و حالت حرکت آنهاست. در نتیجه میتوان آن را در بدن جانداران یک پدیده بیوفیزیکی به حساب آورد ، پس هیدروستاتیک یک پدیده بیوفیزیکی مربوط به محیط مایع در بدن جانداران می باشد.

اصطلاح فشار هیدروستاتیک در بدن جاندار، به طور کلی به معنی فشار حاصل از آب در بدن جاندار است ، مثلا وقتی در یک فضای بسته و محدود مانند فضای درون سلول ها یا در کل بدن یک جاندار مقدار آب افزایش می یابد، فشاری که آب به جداره یا غشا سلول یا جدار بدن یک جاندار وارد می کند نیز افزایش می یابد به عبارتی فشار هیدروستاتیک در سلول یا در بدن جاندار زیاد میشود البته باید توجه داشت که آب نه تنها به جداره بلکه به مواد معلق درون خود نیز فشار وارد میکند که میتواند بر تبادل مواد و تعادل غلظتی این مواد مثلا بین سلول و اب میان بافتی تاثیر بگذارد یعنی افزایش فیزیکی فشار اب بر انجام پدیده زیستی تبادل مواد و نهایتا رسیدن به یک تعادل غلظتی در درون و بیرون سلول اثر می گذارد.(2)

1- جلد 6 بیولوژی کمپبل صفحه 1365 انتشارات خانه زیست شناسی

2- ask2know.ir