زیست شناسان ایران/4

دکتر حسن ابراهیم زاده

(ملیت :  ایرانی - قرن : 14)

دکتر حسن ابراهیم زاده معبود در 1314ه.ش در لنگرود متولد شد پس از طی تحصیلات متوسطه (از دانشسرای مقدماتی تهران) به تدریس در مدارس گیلان پرداخت. در سال 1336در رشته زیست شناسی در دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت . پس از اخذ مدرک کارشناسی ( 1339 ه.ش) و کارشناسی ارشد (در سال 1344 ) از دانشگاه تهران درسال 1343 برای تکمیل معلوماتش به فرانسه رفت و در سالهای 1345 و 1348 مدرک کارشناسی ارشد و دکترای دولتی رشته زیست شناسی را از دانشگاه پاریس اخذ کرد . او پس از مراجعت به ایران به امر تدریس پرداخت .دکتر ابراهیم زاده معبود در کنار تدریس و تحقیق، بعنوان رئیس دانشکده علوم دانشگاه تهران (برای دو بار ) و معاون آموزشی ،قائم مقام دانشگاه تهران انتخاب شد. او در سال 1380 درنخستین همایش چهره های ماندگار معرفی گردید.

گروه : علوم پایه - رشته : زیست شناسی - گرایش : زیست شناسی گیاهی

والدین و انساب : خانواده پدری و مادری حسن ابراهیم زاده معبود همانند پدرش همگی در کار خرید و فروش برنج بودند.

خاطرات کودکی : دوران کودکی حسن ابراهیم زاده معبود به بازی و تفریح سپری شد. ایشان در پنج سالگی به مدت یکسال به مکتب رفت و به تحصیل مکتب خانه پرداخت.از خاطراتی که دکتر ابراهیم زاده معبود به یاد دارد ، شروع جنگ بود یک روز به کوه رفته بود .پس از آن که به نقطه ای مرتفع تر رفت و در آنجا یکباره از کوه سقوط می کنند ولی چند متر پائین تر به یک درختچه شمشاد گیر کرده و نجات می یابند.

از دیگر خاطرات ایشان می توان به مورد زیر اشاره کرد : " یک روز یک بازرس از اداره آموزش و پرورش مرکز استان به مدرسه ما آمدند...مدتی در کلاس از دانش آموزان سوالاتی پرسیدند و بعد چون از هوش و ذکاوت من خوشش آمده بود یک خودنویسی که در جیب خودش داشت به من بعنوان جایزه داد تا آن موقع حتی معلم ها از طرز کار این خود نویس با خبر نبودند ولی بعد از مدتی کار با آن، با اتمام جوهر دیگر ننوشت."

اوضاع اجتماعی و شرایط زندگی : حسن ابراهیم زاده معبود درخانواده ای کشاورز و از نظر اقتصادی متوسط بدنیا آمد.پدر ایشان برای ادامه تحصیل فرزندان خود حق تحصیل بعد از سال ششم ابتدایی نمی داد از آنجایی که دکتر ابراهیم زاده معبود به ادامه تحصیل علاقه وافر داشتند با کمک مادر خود پدر را برای ادامه تحصیل راضی کردند.به طوری که مجبور بود همراه تحصیل به کار نیز اشتغال داشته باشد.

تحصیلات رسمی و حرفه ای : حسن ابراهیم زاده معبود تحصیلات مقدماتی را در مکتب خانه ای در لنگرود آغاز کرد ولی سال های آخر دبیرستان را در تهران گذراند. در 1330ه.ش به دانشسرای مقدماتی تهران وارد شد و دیپلم ششم متوسطه علوم تجربی رادر سال 1335اخذ کرد. از سال 1336 ه.ش به تحصیل در رشته زیست شناسی در دانشگاه تهران پرداخت. وی در سال 1339 کارشناسی و در 1343کارشناسی ارشد رشته مذکور را دریافت کرد و در سال 1344 به فرانسه رفت و در سال های 1345 و 1348 مدرک کارشناسی ارشد و دکترای دولتی رشته زیشت شناسی را از دانشگاه دولتی سوربن اخذ کرد .

خاطرات و وقایع تحصیل : حسن ابراهیم زاده معبود در طی دو سال که در دانشسرای مقدماتی به تحصیل مشغول بود ،این حس را داشت که به تمام آرزو های خودش رسیده است. هرماه پنج تومان و هر عید نوروز یکصد و پنجاه تومان به هر دانش آموز می دادند تا نیاز های خودش را به لوازم التحریر و پوشاک و غیره تامین نمایند. ایشان از شوخی ها ،دعواها و دوستی های بین دانش آموزان که از قومیت های مختلف وجود داشت خاطرات خوبی به یاد دارد و از آن دوران به نیکی یاد می کند.

فعالیت های ضمن تحصیل : حسن ابراهیم زاده معبود در سال های تحصیل در دوره کارشناسی دانشگاه تهران، به طور هم زمان در مدارس شهرستان لنگرود به تدریس مشغول بود.

استادان و مربیان : آقای صفاری(دبیر ریاضی) ،آقای دکتر مقربی (دبیر ادبیات)،دکتر زاهدی ،دکتر ملکی ،دکتر شیبانی ،دکتر مستشفی (دانشگاه) از اساتید و مربیان حسن ابراهیم زاده معبود می باشند.

هم دوره ای ها و همکاران : آقایان خدا بخش ،خرسندی ،زبان نژاد ، فخر و دکتر دیانت نژاد از هم دوره ای های حسن ابراهیم زاده معبود می باشند که ایشان خاطرات به یاد ماندنی از آنها به یاد دارد.

همسر و فرزندان : حسن ابراهیم زاده معبود در سال 1342 ازدواج کرد ایشان دارای یک فرزند دختر می باشد که هم اکنون دانشجوی دوره دکتری در رشته فیزیولوژی می باشد.

وقایع میان سالی : حسن ابراهیم زاده معبود پس از احراز مدرک دکتری و بازگشت از فرانسه، در دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد. وی در سال های 1353 و 1362 به مقامهای دانشیاری و استادی نایل گشت و به تالیف آثاری در رشته خود پرداخت. وی در سال 1380در نخستین همایش چهره های ماندگار معرفی و برگزیده شد.ایشان همچنین از سفر خود در گردش های علمی به کشورهای اروپایی همچون سوئیس ،ایتالیا و فرانسه و غیره خاطرات زیادی به یاد دارد و از آن دوران به نیکی یاد می کند.

مشاغل و سمت های مورد تصدی : حسن ابراهیم زاده معبود پس از بازگشت از فرانسه و احراز مدرک دکتری به عضویت هئیت علمی دانشگاه تهران در آمد وی هم اکنون با درجه استادی مشغول به تدریس است. از دیگر مسئو لیت های ایشان می توان به چند مورد زیر اشاره کرد: - عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران - رئیس دانشکده علوم دانشگاه تهران برای دو دوره - مدیر گروه زیست شناسی به مدت یک دوره - ریاست انجمن زیست شناسی دانشگاه تهران - قائم مقام ریاست دانشگاه تهران - عضویت در شورای واژه گزینی و کارگروه های واژه گزینی زیست شناسی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی - مسئولیت در کار گروه های برنامه ریزی زیست شناسی و علوم پایه و شرکت در شورای تخصصی گسترش و شورای عالی گسترش و برنامه ریزی وزارت علوم تحقیقات و فناوری - عضویت در شورای عالی آموزش و پرورش

فعالیتهای آموزشی : حسن ابراهیم زاده معبود پس از احراز مدرک دکتری زیست شناسی گیاهی از دانشگاه سوربن فرانسه، به عنوان عضو هئیت علمی دانشگاه تهران در آمد و به تدریس در گروه زیست شناسی پرداخت. وی در سالهای 1353 و 1362 به مدارج دانشیاری و استادی نایل گشت.ایشان در مقاطع کارشناسی ،کارشناسی ارشد و دکتری مشغول به تدریس می باشد.

مراکزی که فرد از بانیان آن به شمار می آید : - ایجاد و راه اندازی آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهی و ضمائم آن - دایر کردن دوره دکتری فیزیولوژی گیاهی - تاسیس انجمن زیست شناسی ایران - ایجاد المپیاد زیست شناسی

سایر فعالیتها و برنامه های روزمره : تحقیق، تالیف و مطالعه دررشته زیست شناسی گیاهی از اموری است که بسیاری از اوقات حسن ابراهیم زاده معبود را به خود اختصاص داده است.

آرا و گرایش های خاص : حسن ابراهیم زاده معبود در زیست شناسی گیاهی به مباحث فیزیولوژی گیاهی، بیوشیمی و زیست شناسی مولکولی علاقمند است و آثاری دراین زمینه تالیف نموده است.

جوائز و نشان ها : حسن ابراهیم زاده معبود درسال 1380در نخستین همایش چهره های ماندگار برگزیده و معرفی شد. از دیگر جوایز ایشان می توان به چند مورد زیر اشاره کرد: - سه جلد از کتاب های تالیفی ایشان به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شده است (مهمترین تألیف دکتر ابراهیم زاده کتاب «فیزیولوژی گیاهی» است که بعنوان کتاب سال 62 در رشتۀ زیست شناسی انتخاب و معرفی گردید.) - استاد نمونه ،استاد ممتاز دانشگاه تهران - استاد برجسته پژوهشی دانشگاه تهران

چگونگی عرضه آثار : -162 مقاله علمی که حدود نیمی از آنها در مجلات داخلی و نیمی دیگر در مجلات خارجی به چاپ رسیده است. - 106 خلاصه مقاله چهار پنجم آنها در گرد همایی داخلی و یک پنجم در گرد همایی های خارجی ارائه شده است. - 19 جلد کتاب که حدود نیمی از آنها را به تنهایی و نیمی دیگر را باتفاق همکارانش تالیف یا ترجمه کرده است.

آثار : 1- بیوشیمی / ویژگی اثر : این کتاب به رشته بیوشیمی مربوط می شود و شامل بحث های تخصصی پیرامون شیمی آلی و کاربردهای علم شیمی درزیست شناسی گیاهی می باشد.

2 - زیست شناسی عمومی/ ویژگی اثر : تالیف

3 - زیست شناسی و مولکولی و تکامل / ویژگی اثر : ترجمه

4 - زیست شناسی سال های دوم ،سوم ، چهارم متوسطه در علوم تجربی / ویژگی اثر : این کتاب حاصل سه سال کار دسته جمعی است. تالیف آن در سال 1351 توسط آموزش و پرورش از دکتر ابراهیم زاده معبود و همکارانش خواسته شده بودکه بیش از بیست سال ،هر سال با تغییراتی در آن ها در دبیرستان های کشور تدریس می شود.

5 - فیزیولوژی گیاهی / ویژگی اثر : این کتاب شامل مجموعه ای چند جلدی از متون درسی دانشجویان رشته زیست شناسی است که به گرایش زیست شناسی گیاهی می پردازد.این کتاب در شش جلد تالیف شده است و تالیف ان در سال 1386 به پایان رسیده است.-کتاب سال-

کتاب فیزیولوژی گیاهی تحلیل گر تمایز گیاهان و اشکال مختلف آن است که دقت در آنها ما را با توانائی های بالفعل و امکان آشکار کردن توانائی های بالقوه و منشاء این توانائی ها در گیاهان آشنا می سازد. در کتاب مزبور بررسی مکانیسم ملکولی تمایز نشان می دهد که پروتئینها و آنزیمها در وقوع تمایز نقش اساسی دارند و تغییرات مرفولژیکی در گروههای مختلف گیاهی از ظهور تغییرات بیوشیمیائی در آنها ناشی می شود. بنابراین هر تغییری، چه به طور طبیعی و چه تحت اثر عوامل مختلف اعم از داخلی یا خارجی، که در مورفولوژی اندامک ها، سلول ها، بافت ها، اندام ها و یا یک گیاه کامل حاصل می شود نتیجه تغییری است که قبلا در ترکیب شیمیائی آن حاصل شده است. ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها و گیاهان عالی هر یک به صورتی و عملاً به صورت هائی که به ترتیب از ساده تا پیچیده تغییر می کند وقوع تمایز را نشان می دهند و با مطالعۀ آنها معلوم می شود که اولاً انجام تقسیم سلولی برای وقوع تمایز لازم است و برای نمایش وجود رابطه بین آنها می توان از مدلهای سینتیکی استمداد گرفت.

ثانیاً هومونهای گیاهی در وقوع تمایز در گیاهان نقش مهمی را ایفا می کنند و این ترکیبات موجبات تمایز جنین و ظهور جنسیت را در گیاهان فراهم می سازند.

ثالثاً پیری در گیاهان صورتی از وقوع تمایز است و در نتیجۀ تغییر شدت واکنشهای متابولیسمی مختلف آشکار می شود.-این کتاب در دوره نهم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ،از طرف وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی و برگزیده شده است.

آشنایی با کتاب: «فیزیولوژی گیاهی»: این مجموعه شامل فصولی در مورد مبادله انرژی، آنزیم‌ها و تنظیم متابولیسمی است که مدخل دو مبحث اصلی متابولیسم، فتوسنتز و تنفس، محسوب می‌شوند. البته اختصاص چند مبحث مهم فیزیولژی گیاهی به یک مجموعه مانع از آن بوده است که بتوان هر یک از مباحث مذکور را به تفصیل مورد بررسی قرار داد. این نقیصه در دو مجلد دیگر در دست تهیه است که اولی به فتوسنتز و دومی به تنفس اختصاص خواهد یافت بر طرف خواهد شد

6 - واژه نامه زیست شناسی ویژگی اثر : این کتاب در دو جلد متفاوت از هم تهیه شده است که هر کدام پس از 9 سال کار دسته جمعی چند تن از زیست شناسان منتشر شده است.

از : rasehkoon.ir