خزندگان ایران/مار شتری

نام فارسی : مار شتری یا شترمار

نام علمی: Spalerosophis diadema cliffordi

نام انگلیسی: Diadem Snake

مشخصات : پولکهای گونه ای و جلو پیشانی منقسم به چندین پولک کوچک ،‌ دارای 8 تا 12 دور چشم ، لب بالا دارای 11 تا 13 پولک و لب پائین 11 تا 14 پولک ، پولکهای پشتی 27 عدد (ندرتا 29 یا 31 عدد) و در قسمت قدامی بدن کمی برجسته و در قسمت خلفی تیغه درا ، لب بالا به وسیله یک ردیف پولک از چشم مجزا ، پولکهای سطح شکمی 216 تا 248 و سطح زیرین دم 64 تا 87 عدد ، پولک مخرجی منفرد .

بدن به رنگ نخودی ، خاکستری روشن ، قهوه ای روشن زیتونی با سه ردیف خالهای تره رنگ طولی ممتد ،‌سطح پشتی دارای خال های تیره رنگ چهار ضلعی با حاشیه زرد رنگ همراه با خالهای تیره رنگ و یک در میان در سطح جانبی ،‌رنگ سطح شکمی روشن و فاقد خال . حداکثر طول 188 سانتیمتر ، دم 27 سانتیمتر .

تغذیه از مارمولکها و موشها .

زاد و ولد : تخمگذار ، 3 تا 5 تخم می گذارد .

زیستگاه : مناطق صحرایی و نیمه صحرایی ،‌کوهستان‌ها و بوته زارها .

انتشار جغرافیایی : مصر و مناطق شمالی آفریقا و در جنوب تا سودان و در قسمت شرقی به صحرای سینا ، فلسطین ، سوریه ، اردن ، عراق ، ایران ، عربستان ، افغانستان ، پاکستان .

پراکندگی : استانهای تهران ، مرکزی ، خوزستان ، فارس ،‌کرمان ، سیستان و بلوچستان ،‌هرمزگان ، یزد ، اصفهان ، بوشهر ، قم ، قزوین ، همدان ،‌ زنجان ، گلستان ، لرستان ، خراسان ، سمنان .

negahmedia.ir

دیسک کمر

دیسک کمر یا فتق دیسک کمری

انسان معمولاً 26 مهره در ستون فقرات خود دارد که مهره ها به وسیله صفحات انعطاف پذیری به نام دیسک بین مهره ای از یکدیگر جدا شده و اگر بنا به دلایلی دیسک از بخش عقبی خود دچار بیرون زدگی یا فتق شود، این بخش بیرون زده بر روی نخاع یا رشته های نخاع فشار وارد شده و باعث بروز درد در ناحیه کمر با انتشار به پاها شده است که مردم به اصطلاح به این بیماری دیسک کمر می گویند که البته اصطلاح درست آن فتق دیسک کمری است. به این بیماری، بیماری سیاتیک نیز گفته شده است.

التهاب صفحات بین مهره‌های کمری که به آن دیسک کمر می‌گویند باعث ایجاد درد در ستون مهره می‎شود؛ با انجام چند تمرین ساده می‌توان از این دردها جلوگیری کرد.

از حدود 15 سالگی به بعد دیسک بین مهره ای دچار تغییراتی می‌شود که اجتناب ناپذیر است. این تغیرات به کاهش میزان آب موجود در دیسک و کاهش انعطاف پذیری آن منجر می‌شود و ادامه این فرایند سبب می‌شود این بیماری از دهه سوم به بعد ایجاد شود؛ البته ممکن است در خانم‌های جوان دیسک جوانی هم دیده می‌شود که بسیار نادر است؛ قابل ذکر است که دیسک جوانی در مهره‌های پشتی در اثر ضربه اتفاق می‌افتد و هرچه سن بالا تر برود احتمال بروز این بیماری بیشتر است، این بیماری می‌تواند دلایل دیگری مانند ورزش سنگین , چاغی , تصادفات , موارد مادر زادی , جابه جایی مهره ها , آرتروز نیز داشته باشد.

مهره‌های کمر انسان به وسیله صفحات غضروفی انعطاف پذیری به نام دیسک بین مهره‌ای از هم جدا می‌شوند و از ورود فشار مهره بالایی به مهره پایینی جلوگیری می‌کنند؛ اگر به هر دلیلی دیسک از قسمت اصلی خود بیرون بزند یا در آن قسمت دچار فتق شود این قسمت بیرون زده روی نخاع یا رشته‌های نخاع فشار وارد می‌کند وسبب بروز درد در ناحیه کمر می شود که معمولا به پاها انتشار پیدا می‌کند؛ بیشتر مردم به اصطلاح به این بیماری دیسک کمر می‌گویند که البته اصطلاح درست آن فتق دیسک کمری است.

فتق دیسک ممکن است در ناحیه گردن، پشت یا کمر ایجاد شود؛ اگر فتق در ناحیه گردن باشد، بیمار دچار درد در ناحیه گردن و شانه و بازو می‌شود؛ اگر فشار روی نخاع زیاد باشد، بیمار علائمی نظیر گزگز, مورمور, بی حسی , سرد و یا گرم شدن, احساس ضعف در ناحیه ساعد, کف دست و انگشتان پیدا می‌کند.

فتق دیسک در ناحیه کمر باعث بروز درد در ناحیه کمر و باسن و پا و جلوی ران می‌شود، اگر فشار روی رشته‌های نخاعی زیاد باشد بیمار از ناحیه زانو به پایین علائمی نظیر درد, بی حسی, گزگز, احساس سردی یا گرمی, گرفتگی مکرر عضلانی, ضعف یا لاغر شدن را تجربه می‌کند.

فتق دیسک کمر بیماری نیست که به طور کامل قابل پیشگیری باشد اما بهتر است تمام افراد سالم از برداشتن و جابه جا کردن اشیا سنگین پرهیز کنند، انجام حرکات ورزشی نیز می‌تواند احتمال بروز بیماری فتق دیسک کمر را کاهش دهد.

در صورت احساس درد و یا بروز علائم دیسک کمر حتما به پزشک معالج مراجعه کنید؛ اگر مراجعه به پزشک به موقع صورت گیرد در اکثر مواقع قبل از این که این بیماری پیشرفت کند با داروهایی نظیر شل کننده و ضد التهاب دوران حاد این بیماری بر طرف می‌شود و نیازی به عمل جراحی نیست.

منابع :

https://www.yjc.ir/00S1eY

http://www.melikala.com

پروانه مونارک

پروانه شهریار (Monarch butterfly) با نام علمی (Danaus plexippus) نوعی پروانه است. این پروانه از خانواده فرچه‌پا است.

پروانه شهریار هر ساله از کوه‌های راکی به مکزیک مهاجرت می‌کند. این پروانه حشره افتخاری ایالت تگزاس است.

پروانه مونارک حشره ی کوچی است به اندازه ۵۰ تا ۸۰ میلی متر که در ساختار بدنی خود، لوله گوارش، قلب پشتی و طناب عصبی شکمی دارد.

تنفس این جاندار از نوع نایدیسی است و جابجایی مواد در بدن او به وسیله دستگاه گردش خون باز و همولنف صورت می گیرد.

تولید مثل مونارک با تخم گذاری است و همانند سایر پروانه ها مراحل دگردیسی کامل را طی می کند.

بعد از خروج از تخم، به صورت یک نوزاد کرمی شکل است که از برگ تغذیه می کند و پس از چند بار پوست اندازی وارد مرحله شفیره می شود و تغییراتی پیدا می کند تا به پروانه تبدیل شود. از این پس غذای مونارک بالغ شهد گل ها است.

پروانه مونارک به علت توانایی مهاجرتش مورد توجه دانشمندان و زیست شناسان قرار گرفته است.

این پروانه سالانه هزاران کیلومتر را از مکزیک تا جنوب کانادا طی می کند تا به محلی مناسب برای زندگی اش برسد.

نکته جالب توجه این است که جانداری به این کوچکی چگونه مسیر حرکتش را تشخیص می دهد؟!

پروانه مونارک همچون سایر حشرات چشم مرکب دارد و می تواند نور خورشید را تشخیص دهد.

نور خورشید روی سلول های عصبی پروانه اثر گذاشته و با پردازش های مغزی می تواند جایگاه خورشید را در آسمان تعیین کرده و مسیر خود را بیابد.

بدیهی است که در جهت یابی مونارک نور خورشید نقش کلیدی دارد. بنابراین تنها در روز قادر به جهت یابی و مهاجرت است.

                         لارو مونارک                                              آغاز خروج مونارک از پیله

   

منابع : ویکی پدیا و علم نما

مراحل خواب

بهترین تحقیقات در مورد خواب انسان در آزمایشگاه انجام می‌گیرد که در آن آزمایشگر با چسباندن الکترودهایی بر روی جمجمه خواب رونده برای ثبت و کنترل موج نگار مغزی ( EEG ) وی را برای اندازه گیری‌های الکتروفیزیولوژیایی آماده می‌کند. الکترو آنسفالوگراف یا EEG یکی از ابزارهای اصلی مورد استفاده برای تحقیق درباره خواب است. EEG فعالیت الکتریکی مغز را که به صورت امواج مغزی آشکار می‌شود، اندازه می‌گیرد.

وقتی به خواب می روید اتفاقات زیادی در بدن و مغز شما رخ می دهد و چرخه ای به نام REM-NREM تکرار می شود. REM مخفف عبارت Rapid Eye Movement به معنای حرکات سریع چشم است و NREM نیز مخفف عبارت non-REM می باشد. طی مرحله ی REM، چشم ها به سرعت در جهات مختلف حرکت می کنند که این اتفاق در زمان دیگر رخ نمی دهد.

به طور عمومی، فرآیند خواب با دوره ی NREM آغاز می شود و سپس یک دوره ی کوتاه از مرحله ی REM اتفاق می افتد و این چرخه ممکن است بارها در طول یک خواب شبانه تکرار شود. جالب است بدانید که فرآیند “خواب دیدن” در مرحله ی REM اتفاق می افتد.

خواب دارای پنج مرحله است: چهار مرحله خواب بدون رم ( NREM ) (بدون حرکات سریع چشمی) و یک مرحله با رم ( REM ) (حرکات سریع چشمی). وقتی بیدار و فعال هستیم، مغز امواج بتا صادر می‌کند. دامنه این امواج ضعیف و فرکانس آنها بین 15 تا 17 سیکل بر ثانیه است. وقتی چشم‌هایمان را می‌بندیم و پیش از خواب رفتن دراز می‌کشیم، مغز امواج آلفای زیادی می‌فرستد. امواج آلفا دامنه ضعیف و فرکانسهای بین 8 تا 13 سیکل بر ثانیه دارند.

در طول خواب REM مقدار استیل کولین مغز افزایش می‌یاید. اما مقدار نور آدرنالین و سروتونین آن کاهش پیدا می‌کند. خواب REM نیز خواب عمیقی است, یعنی در این دوره به سختی بیدار می‌شویم. اولین ورود ما به مرحله 4 خواب معمولا طولانی‌تر است. به تدریج که شب پیش می‌رود، خواب سبک تر می‌شود. دوره خواب REM به تدریج افزایش می‌یابد و نزدیک صبح آخرین دوره خواب REM ممکن است نیم ساعت طول بکشد.

متخصصان به کمک آنالیز امواج مغز توانسته اند پنج مرحله خواب را با توجه به سبک یا سنگین آن تشخیص دهند. این مراحل پشت سر هم هستند و جایگزین یکدیگر می‌شوند. همچنین هر مرحله حدود 90 دقیقه طول می‌کشد و در طول هر شب 4 تا 6 مرحله قابل تشخیص است که عبارتند از :

- مرحله 2-1 سبک: به ترتیب 5 درصد و حدود 50 درصد کل خواب
- سپس مراحل خواب عمیق تر 4-3: 15 تا 25 درصد کل خواب
- سپس مرحله خواب متناقض به عنوان پایان دوره خواب و 20 تا 25 درصد کل خواب.

منابع :

دانشنامه رشد

باشگاه خبرنگاران جوان

عصر علم