کتاب درسی زیست شناسی دهم/دریافت

 

فایل بخش های کتاب: 

مقدمه
بخش اول

بخش دوم

فایل کامل کتاب: 

زیست شناسی (1)

سلولز

مقدمه

سلولز دارای فرمول عمومی است. سلولز ساختار اولیه دیواره سلولی گیاهان را تشکیل می‌دهد. دستگاه گوارشی انسان قادر به هضم سلولز نیست و آن را بدون تغییر دفع می‌کند اما برخی جانوران مثل نشخوارکننده‌ها و موریانه ها می‌توانند سلولز را به کمک میکروارگانیسم هایی که در دستگاه گوارش آنها زندگی می‌کنند، هضم کنند. این میکروارگانیسمها با آزادکردن آنزیم هایی به هضم سلولز کمک می‌کنند.

ساختمان سلولز

ساختمان شیمیایی سلولز

در مولکول سلولز مولکولهای β - گلوکز نسبت به یکدیگر چرخش 180 درجه‌ای دارند. ضمن برقراری اتصال بین دو مولکول β - گلوکز از OH متصل به کربن 4 یک مولکول و OH کربن شماره 1 مولکول بعدی یک مولکول آب جدا می‌شود و پل اکسیژنی برقرار می‌شود. از سوی دیگر در مولکول سلولز امکان برقراری پیوندهای هیدروژنی نیز وجود دارد. پیوستن دو مولکول β - گلوکز موجب تشکیل یک مولکول سلوبیوز می‌شود.

هر 5 مولکول سلوبیوز با آرایش فضایی مکعبی شکل ، بلور سلولز را بوجود می‌آورند و از مجموعه بلورهای سلولز ، رشته ابتدایی یا میسل سلولز تشکیل می‌شود. مجموعه میسل ها ، میکروفیبریل سلولزی را بوجود می‌آورند که قطری حدود 25 نانومتر دارد.از مجموع حدود 20 میکروفیبریل ، ماکروفیبریل سلولزی تشکیل می‌شود.

ابعاد سلولز

سلولز از واحدهای دارای قطر 35 آنگستروم تشکیل شده که آنها را رشته‌های ابتدایی می‌نامند. این قطر اغلب درست است اما حتمی نیست. مثلا در برخی نمونه‌ها مثل سلولز جلبک والونیا 300 آنگستروم و در ترکیبات موسیلاژی برخی میوه ها تنها 1 آنگستروم است. به این ترتیب تصور حالت همگن برای رشته‌های ابتدایی سلولز کنار گذاشته شد و اشکال مختلف (استوانه‌ای - منشوری با قاعده مربعی - روبان کم و بیش پهن) منظور گردید.

دو عامل در محدودیت ابعاد این واحدها دخالت دارد: یکی همی سلولزها که همانند پوششی رشد جانبی رشته‌های سلولزی را محدود می‌کنند و دیگری آرایش یا سازمان یافتگی حاصل از مجموعه سلولز سنتتازی (آنزیم تولید کننده سلولز) غشای سلولی که رشته‌های اولیه سلولزی را می‌سازد. سلولز در برابر تیمارهای آنزیمی و شیمیایی بسیار مقاوم است.

تولید سلولز

مجموعه پژوهشهایی که در مورد بیوسنتز سلولز انجام شده است نشان می‌دهد که پیش ساز سلولز یوریدین دی فسفو گلوکز است که به وسیله حفره های گلژی به مجموعه‌های آنزیمی سلولز سنتتازی موجود در غشای سلولی می‌رسد. با دخالت این مجموعه‌های آنزیمی از پلیمریزاسیون مولکولهای پیش ساز مولکولهای سلولز تشکیل می‌شود. پس از تشکیل مولکول های سلولز تجمع آنها به صورت بلورهای سلولز و رسیدن به حد میکروفیبریل ها و ماکروفیبریل های سلولزی بر بنای پدیده خود آرایی با برقراری پیوندهای هیدروژنی بین مولکولی است. این تجمع نیاز به آنزیم ندارد.

تجزیه سلولز

تجزیه سلولز بوسیله سلولازها انجام می‌شود. سلولازها را به دو گروه اگزو سلولازها و آندو سلولازها تقسیم بندی می‌کنند. اگزوسلولازها قدرت عمل بیشتری دارند و بر انواع مختلف سلولز چه سلولز بلوری و چه سلولز غیر بلوری که در نتیجه زخم یا تخریب بخشهای سلولزی بلوری ایجاد می‌شود اثر می‌کنند و در مرحله اول عمل خود موجب گسستن پیوندهای بین مولکولی می‌شوند. آندو سلولازها بر محصول عمل اگزو سلولازها اثر می‌کنند و موجب گسستن پیوندهای درون مولکولی می‌گردند بنابراین سلولازها اشتراک یا تعاون عمل دارند.

فرمهای سلولز و شناسایی آنها

• α - سلولز: این فرم از سلولز در محلول 17.5 درصد از هیدروکسید سدیم در 20 درجه سانتیگراد حل نمی‌شود.
  
  
• β - سلولز: β - سلولز در این محلول حل شده اما به محض اسیدی کردن محلول ته‌نشین می‌شود.
  
  
• γ - سلولز: در محلول 17.5 درصد هیدروکسیدسدیم حل می‌شود اما با اسیدی شدن محلول ته‌نشین نمی‌شود.

کاربرد سلولز

سلولز ماده تشکیل دهنده دیواره سلولی گیاهان است. این ترکیب اولین بار در سال 1838 مورد توجه قرار گرفت. در آن سالها با اعمال تغییراتی در آن مانند نیتروژندار کردن در تولید نیترو سلولز مورد بهره برداری قرار گرفت. سلولز بصورت تقریبا خالص در رشته‌های پنبه وجود دارد. این رشته‌ها در تولید نخ و پارچه بافی و تولید پوشاک اهمیت فراوانی دارند.

همچنین الیاف پنبه استرلیزه شده در پزشکی کاربرد زیادی دارد. سلولز بصورت ترکیب با لیگنین (ماده چوب) و سلولز در تمام مواد گیاهی وجود دارد. سلولز در گذشته در ساخت باروت بدون دود مورد استفاده قرار می‌گرفت. امروزه از آن برای تولید نیترو سلولز که در ساخت مواد منفجره ، پلاستیک‌سازی ، رنگسازی و … کاربرد دارد، استفاده می‌کنند. سلولز همچنین در آزمایشگاه به عنوان جزء عمل کننده فاز جامد در کروماتوگرافی لایه نازک استفاده می‌شود.

از:دانشنامه رشد

کروموزوم های جنسی و تعیین جنسیت

هسته سلول های سوماتیک انسان دارای 22جفت کروموزوم اتوزوم و یک جفت کروموزوم جنسی است.در سلول های خانم ها دو کروموزوم  x و در آقایان یک کروموزوم x  و یک کروموزوم Y وجود دارد. کروموزوم Y  حاوی برنامه های تکوینی برای تکوین جنین به سمت پسر است .

کروموزوم Y

در حین تقسیم میوز برای ایجاد اسپرم کروموزوم های xوY  از هم جدا می شوند و این عمل مشابه جدا شدن کروموزوم های همولوگ اتوزمی صورت می گیرد زیرا دو ناحیه مشابه در کروموزوم x و Y وجود دارد که از این طریق کروموزوم های جنسی حین تشکیل تتراد در کنار هم قرار می گیرند. این دو ناحیه در دو انتهای کروموزوم های جنسی قرار داشته که احتمال کراسینگ اور در این نواحی نیز وجود دارد . به این دو ناحیه نواحی اتوزومی کاذب (pseudoautosomal) گفته می شود.

نواحی اتوزومی کاذب

به این نواحی بدین دلیل اتوزومی کاذب گویند که ژن های موجود در آن ( تا کنون 9 ژن) شبیه ژن های اتوزومی به ارث می رسند. آقایان نیز دو نسخه از این ژن ها دارند یکی بر روی ناحیه اتوزومی کاذب کروموزوم Y و دیگری بر روی ناحیه اتوزومی کاذب کروموزوم x .

ژن های خارج از ناحیه اتوزومی کاذب

حدود 95 درصد از اندازه کروموزوم Y بین دو ناحیه اتوزومی کاذب قرار گرفته است که تا کنون حدود 80 ژن در این ناحیه شناسایی شده است. حدود نیمی از این هتروکروماتین بوده اما از ژن های موجود برخی در تمام سلول ها بیان شده و برخی نیز فقط درون بیضه فعال هستند که در این مورد می توان به ژن SRY اشاره نمود.

SRY

ژن SRY بر روی بازوی کوچک کروموزوم Y و نزدیک ناحیه اتوزومی کاذب قرار داشته و به نظر می رسد ناحیه تعیین کننده جنسیت باشد بدین خاطر به نام Sex-determining region Y معروف است . محصول این ژن کلید اصلی تبدیل جنین به جنس نر بوده و بدون این ژن جنین به سمت ماده شدن پیش می رود . بنابراین به نظر می رسد ماده بودن پیش فرض است.

شواهد :

1-   زاده هایی با کاریوتیپ XXYو XXXY علیرغم داشتن یک کروموزوم X اضافی نر هستند .

2-  در موش هایی با کاریوتیپ XX که ژن SRY وارد زیگوت آنها شده، فنوتیپی مشابه فنوتیپ نر دارند هر چند این موش ها بیضه ، هورمون های جنسی مردانه و رفتار جفت گیری طبیعی دارند اما نازا هستند.

3-  در موارد نادری انسان هایی با کاریوتیپ XX دارای بافت بیضه ای هستند زیرا در اثر جابه جایی، ژن SRY بر روی یکی از کروموزوم های X منتقل شده است.

4-  در موارد نادری ژن هایی یافت شده اند که دارای کاریوتیپ XY هستند و علیرغم وجود Y ماده اند زیرا در اثر جهش ژن SRY آن غیر فعال شده است.

اختاپوس، جانوری با سه قلب

برای اختاپوس نام “اکتاپُد” صحیح تر است . چرا که این جانور یک سر و ۸ پا دارد. یک گونه اختاپوس با نام اختاپوس مقلد می تواند خود را بجای حیوانات دیگر جا بزند.

– اختاپوس ماده بلنکت ۴۰،۰۰۰ برابر سنگین تر و ۱۰۰ برابر بزرگتر از اختاپوس نر است . این نر فقط برای تولید مثل مورد استفاده قرار میگیرد و بعد از جفت گیری می میرد. در بعضی از گونه ها ، هشت پای ماده ، بعد از جفت گیری ، جانور نررا می خورد.

– تمام اختاپوس ها ۳ قلب دارند . ۲ قلب برای پمپاژ خون به ناحیه تنفسی و ۱ قلب برای خونرسانی به همه بدن.

– خون اختاپوس ها به رنگ آبی است.

– اختاپوس ها حس بینایی خوبی دارند . اما ناشنوا هستند.

– تمام افسانه هایی که در موررد اختاپوسها گفته می شود ، نادرست است. این جانوران اصلا مهاجم نیستند.

– اختاپوس ها همگی سمی هستند. اما سم آنها کشنده نیست. اما اختاپوس حلقه آبی یکی از سمی ترین مخلوقات روی کره زمین است . آنها اندازه ای کوچک دارند اما می توانند ۲۶ انسان را در چند دقیقه بکشند. همچنین آنها توانایی پرتاب سم روی شکار خود را دارند.

 

 

– همه اختاپوس ها توانایی تغییر رنگ دارند. و در عرض چند ثانیه می توانند خود را به رنگ محیط درآورند. اختاپوس حلقه آبی با دیدن دشمن سریعا به رنگ زرد کمرنگ با حلقه های آبی درمی اید.

 

 

– بعضی از اختاپوس ها برای فرار از دشمن جوهر سیاه رنگی از خود ترشح می کنند که احساس دشمن را برای مدتی فلج می کند.

– بعضی از اختاپوس ها برای فرار از دشمن بازوی خود را قطع کرده و می گریزند. این بازوی از دست رفته دوباره رشد می کند.

– دشمن اصلی اختاپوسها ، کوسه ها، دلفین ها و مارماهی های بزرگ هستند در صورتیکه خودشان از خرچنگ ها و نرمتنان تغذیه می کنند.

حیوان سه قلب

هشت پا از نرم تنانی است که سر بزرگ کیسه مانند و چشم هایی درشت دارد. جانورشناسان به آن ها پا بر سران هم می گویند . هشت پا پس از دلفین دومین جانور باهوش دریایی است. این جانور، سه قلب دارد. دو تا برای خون رسانی به پاها و یکی برای سایر قسمت های بدن.

خون این جانور آبی رنگ است. و در زبان لاتین این جانور را اختاپوس (اوکتاپوس) می گویند. اوکت: یعنی هشت پوس یعنی پا. از نظر تعداد پا شاید بتوان هشت پا را معادل عنکبوت در خشکی دانست.

برگرفته از http://isbio.ir

پاسخ فعالیت ها

زیست شناسی دهم تجربی

  دریافت

توضیحات: پاسخ فعالیت های کتاب

نمونه سوال / 2

زیست شناسی دهم تجربی

دریافت

فصل 2 / گفتار 1 و 2

بارم بندی پیشنهادی زیست شناسی دهم برای سال تحصیلی 95-96

 

 

ارزشیابی از دانش آموزان در مورد این درس به دو صورت مستمر و نهایی انجام می شود.

 ارزش‌یابی مستمر: معلم آن را براساس فعالیت های گروهی یا انفرادی  دانش‌آموزان در کلاس یا خارج از کلاس و در طول سال تحصیلی انجام می‌دهد. این ارز‌ش‌یابی براساس مشاهدات معلم و تعامل بین معلم و دانش‌آموز در هنگام انجام هر فعالیت یا براساس پرسش‌های کتبی و شفاهی  انجام می‌شود. نمرة این ارزش‌یابی برای هر نوبت (نوبت اول سال و نوبت دوم سال) 20 نمره است.

ارزشیابی پایانی: در سه نوبت به صورت آزمون کتبی انجام می شود . در نوبت اول 20 نمره آن از قسمت اول کتاب ( تا صفحه 79) طراحی شود . در نوبت دوم 5 نمره از قسمت اول کتاب و 15 نمره از قسمت دوم کتاب و در آزمون شهریورماه 20 نمره از تمام کتاب مطابق با جداول زیر طراحی گردد:

 

فصل	پایانی نوبت اول	پایانی نوبت دوم	شهریور
1	2	0/5	1
2	6/5	2	3/5
3	4/5	1/5	2/5
4   تا گفتار 3 (خون) صفحه 79	4	1	کل گفتار 4 3/5
4   گفتار خون تا آخر فصل	-	2
5	-	3	1/5
6	-	4	2/5
7		4	2/5
فعالیت ها	3	2	3
جمع	20	20	20

 

·         در امتحانات نوبت اول، نمرات هر فصل می تواند نیم نمره نسبت به بارم فوق تغییر کند .

·         در امتحانات نوبت دوم  و شهریور، نمرات هر فصل می تواند بیست و پنج صدم نسبت به بارم فوق تغییر کند.

نمونه سوال / 1

زیست شناسی دهم تجربی

دریافت

حجم: 126 کیلوبایت

 فصل 1 / زیست شناسی دهم تجربی

زیباترین عکس های میکروسکوپی سال 2015

هر سال شرکت نیکون، در  مسابقه‌ای زیباترین عکس‌های میکروسکوپی دنیا را انتخاب می‌کند و از این طریق ما را با زیبایی‌های پنهان دنیای پیرامون خود، آشنا می‌کند.

امسال حدود دو هزار عکس از ۸۳ کشور دنیا، وارد این کارزار شدند.

از این میان عکس‌های محدودی به عنوان برنده انتخاب شدند.

برنده جایزه اول این مسابفه رالف گریم از کوییزلند استرالیا بود.

در این عکس چشم یک زنبور عسل در کنار گرده‌های قاصدک دیده می‌شود.

۴ ساعت طول کشید تا این عکس گرفته شد.

در این عکس مقطعی از زنبق دریایی دیده می‌شود




مقطعی از ساقه گیاه سرخس




هاگدان یا کپسول هاگ‌ها(اسپورهای) خزه




جنین‌های شاه‌ماهی




خطاطی‌های باستانی چین در زیر میکروسکوپ




ساختار تغذیه‌ای یا نوع نرم‌تن به نام صدف کوهی




یک حلزون




آرواره‌ها و سر یک عنکبوت




مخچه موش




شاخک‌های یک گیاه گوشتخوار




قسمت دهانی یک مگس مردارخوار




کلاهک‌های چسبنده یک نوع سوسک




مایت‌ها یا هیره‌ها روی بدن یک حشره




یک کلونی ای مجموعه از جانداران تک‌سلولی




جزئیات بدن یک سوسک




شاخک یک حشره بید

منبع : http://www.bartarinha.ir

بیست و سومین کنفرانس مهندسی زیست پزشکی ایران