نقص دیواره قلب در نوزادان
قلب همه انسانها 4 حفره دارد: 2 دهلیز و 2 بطن که کاملا از هم جدا هستند. در عملکرد سالم قلب، شریان ریوی(سرخرگ شش) از طرف راست قلب، خون تیره را وارد شش میکند و خون حاوی اکسیژن از طرف چپ به قلب برمیگردد. این خون روشن به وسیله تلمبه قلب به سراسر بدن منتقل میشود.
متخصصان، بیماریهای قلبی در کودکان را به 2 دسته مادرزادی و اکتسابی تقسیم میکنند که بیماریهای مادرزادی از بدو تولد همراه کودک است. گاهی ممکن است وجود سوراخهایی در قلب و راه داشتن این حفرهها به هم علت وجود مشکلات قلبی کودکان باشد. تنگی دریچههای اصلی یا وجود ارتباط میان رگهای اصلی هم میتواند دلیل بروز بیماریهای قلبی کودکان باشد.
وجود هر یک از این مشکلات میتواند نشانههایی ایجاد کند. بعضی از این مشکلات مانند سوراخهای بین قلبی فقط باعث پرکارترشدن قلب میشود و گروه دیگری مانند تنگی دریچهها، وارد شدن فشار بر حفره پشت آن و بروز مشکلاتی خاص را در پی دارد.
گاهی وجود برخی بیماریهای قلبی در کودکان باعث میشود خون تیره وارد سیستم جریان خون روشن شود. این مساله باعث میشود تمام سیستمهای بدن خون تیره دریافت کنند و اکسیژن کمتر از آن که نیاز دارند به آنها برسد. این مورد در درازمدت بر عملکرد بدن تاثیر میگذارد و مشکلات دیگری را ایجاد میکند.
نقص دیواره بین دهلیزی و یا بطنی،
شایعترین نقص مادرزادی قلبی محسوب میشود و یکسوم کل بیماریهای قلبی مادرزادی
را شامل میشود. تشخیص ابتدایی با شنیدن صداهای قلب و تشخیص قطعی با
اکوکاردیوگرافی است.
نقص دیواره بیندهلیزی Atrial septal defect
یعنی بازماندن دیواره بین دو بطن راست و چپ پس از تولد نوزاد. در نوزادان دختر شایع تر است. شدت این نقص از نظر اندازه از یک سوراخ بسیار کوچک تا فقدان کامل دیواره بین دهلیزی متفاوت است. این سوراخ باعث میشود که جریان خون اضافه از دهلیز چپ به دهلیز راست و ریهها وارد شود.
در ASD بدون عارضه (یعنی هنوز مقاومت عروق ریوی طبیعی است) خون از دهلیز چب به دهلیز راست وارد میشود، و شدت آن به اندازه سوراخ و اتساعپذیری بطنهای راست و چپ بستگی دارد. اگر سوراخ کوچک باشد، میزان خون وارده به دهلیز راست اندک است و تغییرات قابل ملاحظهای نیز روی نمیدهد. در صورت بزرگ بودن سوراخ، دهلیز و بطن راست به منظور جای دادن خون وارده از طریق سوراخ، گشاد میشوند. فشار شریان ریوی به علت افزایش حجم خون افزایش مییابد، اما به جز در نقایص بزرگ و طولانی مدت، معمولاً مقاومت عروق ریوی طبیعی باقی میماند.
نقص دیواره بینبطنی Ventricular septal defect
یعنی بازماندن دیواره بین دو بطن راست و چپ پس از تولد نوزاد. شدت این نقص از نظر اندازه از یک سوراخ بسیار کوچک تا فقدان کامل دیواره بین بطنی که منجر به ایجاد بطن مشترک میشود متفاوت است.
اگر نقص بیعلامت یا کوچک باشد، در ۸۰٪ بیماران، نقص دیواره به مرور، کوچک شده یا بسته میشود و مشکل مهمی را ایجاد نخواهد کرد. اگر این نقص دیواره بزرگ باشد با توجه به اختلاف فشار خون بین دو بطن موجب نشت خون از بطن چپ به بطن راست خواهد شد. این امر موجب افزایش فشار خون ریوی (در اوایل بیماری)، سیانوز نوزاد، نارسایی قلبی، اختلال رشد و ... میشود. درمان با جراحی باز یا بسته انجام می شود.
VSD به سوراخ یا نقص در دیواره جدا کننده دو بطن اطلاق می شود. شدت این نقص از نظر اندازه از یک سوراخ بسیار کوچک تا فقدان کامل دیواره بین بطنی که منجر به ایجاد بطن مشترک می شود متفاوت است.
نقص دیواره بین بطنی، یکی از شایع ترین نقوص مادرزادی قلبی محسوب می شود و یک سوم کل بیماری های قلبی مادرزادی را شامل می شود. از هر هزار نوزاد متولد شده ۲ تا ۶ نفر به آن مبتلا می شوند و در اکثر آن ها علت پیدایش آن نا مشخص است.
در اثر VSD چه اتفاقی می افتد؟
در اثر این نقص خون بطن چپ که قبلا از اکسیژن اشباع شده است به بطن راست رفته و مجددا به ریه فرستاده می شود. این امر نه تنها سبب افزایش کار قلب و بزرگی آن می شود بلکه حجم بیشتری از خون از طریق بطن راست به درون ریه رانده می شود و باعث پرخونی ریه می شود. انتقال فشار بالاتر بطن چپ به بطن راست از طریق سوراخ VSD سبب می شود که حجم بالای خون بطن راست با فشار بالا وارد عروق ریوی شده و فشار عروق ریوی را بالا ببرد.
علائم سوراخ بین بطنی
در سوراخ های کوچک که حجم اندکی از خون از سوراخ عبور می کند،بزرگی قلب و پرخونی ریه وجود ندارد و بیماران معمولا بدون علامت هستند. در سوراخ های متوسط و بزرگ کار قلب افزایش یافته و ممکن است بیمار دچار نارسائی قلب شود.
در معاینه بالینی ضربان قلب شدت پیدا می کند و صدای عبور خون از سوراخ دیواره قلب به صورت سوفل قلبی شنیده می شود. بیماران ممکن است دچار تنفس تند، تعرق در هنگام تغذیه و عدم رشد کافی شوند. به علت پر خونی ریه بیمار بصورت مکرر دچار عفونت ریه می شوند.
در عکس برداری از قفسه سینه بزرگی قلب دیده می شود .تشخیص کامل با اکوکاردیوگرافی ممکن می شود . گاهی جهت ارزیابی ضایعات دیگر همراه VSD ویا ارزیابی دقیق فشار خون درون قلب و فشار عروق ریوی انجام کاتتریزاسیون ضرورت می یابد.
اکثر قریب به اتفاق بیماران با سوراخ های متوسط وبزرگ در اوایل شیر خوارگی علائم بیماری را نشان می دهند. اکثر این بیماران وقتی به سنین بالای دو سالگی می رسند در صورتی که درمان نشده باشند یا به علت بالا رفتن فشار عروق ریوی غیر قابل درمان هستند و یا سوراخ بین بطنی آنها کوچک شده است. این امر اهمیت درمان به موقع بیماران مبتلا به سوراخ های متوسط و بزرگ را نشان می دهد.
در مواجهه با VSD چه می توان کرد؟
تشخیص ابتدایی با سمع قلبی و تشخیص قطعی با اکوکاردیوگرافی است. اگر نقص بی علامت یا کوچک باشد، در ۸۰٪ بیماران، نقص دیواره به مرور، کوچک شده یا بسته می شود و مشکل مهمی را ایجاد نخواهد کرد. اگر این نقص دیواره بزرگ باشد با توجه به اختلاف فشار خون بین دو بطن موجب شنت خون از بطن چپ به بطن راست خواهد شد. این امر موجب افزایش فشار خون ریوی (در اوایل بیماری)، سیانوز نوزاد، نارسایی قلبی، اختلال رشد و … می شود. درمان با جراحی باز یا بسته است.
اگر سوراخ بزرگ باشد با جراحی قلب باز باید VSD بسته شود تا از مشکلات بعدی جلوگیری شود. گاه کودکان علایم شدیدی دارند لذا انجام جراحی زود هنگام طی چند ماه اول زندگی ضروری خواهد بود. گاه می توان با مصرف دارو علایم را موقتا کنترل کرد ولی داروها باعث علاج VSD نشده و از صدمات وارده به عروق ریه جلوگیری نمی کنند.
بستن VSD بزرگ با جراحی قلب باز معمولا در شیرخوارگی یا کودکی حتی در بیماری که علایم چندانی ندارد برای پیشگیری از عواقب بعدی انجام می شود. معمولا با وصله ای از ماده مصنوعی یا پرده دور قلب (پریکارد) که دور تا دور VSD دوخته می شود سوراخ را می بندند.کمی بعد این وصله با بافت طبیعی پوشاننده قلب پوشیده شده و جز ثابت ساختمان قلب می شود. برخی از سوراخها را می توان بدون وصله دوخت و بست و گاه ممکن است برخی از VSD ها را در Cath Lab بست.
اگر کودک بسیار بدحال بوده یا بیش از یک VSD داشته باشد جراحی اولیه برای رفع علایم و کاهش فشار بالای ریه ضرورت خواهد یافت. در این عمل (بندینگ شریان ریوی)شریان ریه تنگ می شود تا جریان خون ریه کاهش یابد. پس از چندی که کودک بزرگتر می شود جراحی دوم برای برداشتن بند و بستن VSD بصورت قلب باز انجام خواهد شد.
کودک مبتلا به VSD چه فعالیتهایی را می تواند انجام دهد؟
اگر VSD کوچک بوده یا با جراحی بسته شده باشد کودک شما از نظر فعالیت فیزیکی نیاز به مراقبت خاصی ندارد و می تواند در فعالیتهای طبیعی سن خود بدون خطر اضافه شرکت کند.
در آینده متخصص قلب کودک شما بر اساس موقعیت VSD کودک را از نظر مشکلات غیر شایع بطور دوره ای باید معاینه کند. بندرت کودکان بزرگتر با VSD کوچک به علت مشکلات همراه (مثلا نشت خون از دریچه های قلبی) نیاز به جراحی پیدا می کنند. چشم انداز دراز مدت این بیماری خوب است و معمولا به دارو یا جراحی دیگری نیاز ندارد.
پیشگیری از ابتلای فرزند به بیماری قلبی
اشخاصی که وابستگان درجه اول آنها به این نوع از مشکلات دچار هستند، احتمال ابتلای فرزند آنها به بیماری قلبی مادرزادی افزایش می یابد. به طوری که پیش بینی می شود شیوع مشکلات قلبی در این نوزادان ۱۰ برابر بیشتر از کودکانی است که در خانواده، فرد مبتلا به بیماری قلبی ندارند.
پرهیز از مصرف دارو بدون مشورت پزشک در دوران بارداری، دوری مادر از قرار گرفتن در معرض اشعه و امواج صوتی همچنین معاینه نوزادان در بدو تولد به ویژه در کودکانی که نزدیکان آنها دارای بیماری قلبی هستند در پیشگیری از ابتلای جنین به مشکلات مادرزادی قلبی کمک کننده است.
روش درمانی جدید
محققان دانشگاه
MIT و هاروارد برای حل این مشکل، موفق به
ساخت یک سوپرچسب آب گریز به نام HLAA شده اند که بافت اطراف حفره های قلب
را پیوند می زند و به اصطلاح وصله می کند.
در ساخت این چسب زیستی از مایع چسبناک
آب گریز ترشح شده از حلزون الهام گرفته شده است.
رفح حفره قلب با استفاده از این چسب
زیستی تنها 5 دقیقه طول می کشد؛ یعنی فقط کافیست چسب را روی حفره قرار داد و 5
ثانیه روی آن اشعه ماورای بنفش تاباند.
چسب
HLAA خاصیت کشسانی دارد و براثر انقباضات
قلبی خاصیت چسبندگی خود را از دست نمی دهد، به علاوه بافت سالم قلب آسیب نمی بیند.
این محصول به صورت تجاری وارد چرخه
پزشکی فرانسه شده است و هیچ عارضه ای دربرندارد.
محققان بر این باورند که چسب HLAA،
علاوه بر قلب در سایر اندام های بدن قابل استفاده است.
گزارش کامل این تحقیقات در شماره اخیر
نشریه Science
Translational Medicine منتشر
شده است.
: منابع
http://drsheykholeslami.com
https://nabzema.com
https://fa.wikipedia.org
www.irna.ir