مراحل خواب

بهترین تحقیقات در مورد خواب انسان در آزمایشگاه انجام می‌گیرد که در آن آزمایشگر با چسباندن الکترودهایی بر روی جمجمه خواب رونده برای ثبت و کنترل موج نگار مغزی ( EEG ) وی را برای اندازه گیری‌های الکتروفیزیولوژیایی آماده می‌کند. الکترو آنسفالوگراف یا EEG یکی از ابزارهای اصلی مورد استفاده برای تحقیق درباره خواب است. EEG فعالیت الکتریکی مغز را که به صورت امواج مغزی آشکار می‌شود، اندازه می‌گیرد.

وقتی به خواب می روید اتفاقات زیادی در بدن و مغز شما رخ می دهد و چرخه ای به نام REM-NREM تکرار می شود. REM مخفف عبارت Rapid Eye Movement به معنای حرکات سریع چشم است و NREM نیز مخفف عبارت non-REM می باشد. طی مرحله ی REM، چشم ها به سرعت در جهات مختلف حرکت می کنند که این اتفاق در زمان دیگر رخ نمی دهد.

به طور عمومی، فرآیند خواب با دوره ی NREM آغاز می شود و سپس یک دوره ی کوتاه از مرحله ی REM اتفاق می افتد و این چرخه ممکن است بارها در طول یک خواب شبانه تکرار شود. جالب است بدانید که فرآیند “خواب دیدن” در مرحله ی REM اتفاق می افتد.

خواب دارای پنج مرحله است: چهار مرحله خواب بدون رم ( NREM ) (بدون حرکات سریع چشمی) و یک مرحله با رم ( REM ) (حرکات سریع چشمی). وقتی بیدار و فعال هستیم، مغز امواج بتا صادر می‌کند. دامنه این امواج ضعیف و فرکانس آنها بین 15 تا 17 سیکل بر ثانیه است. وقتی چشم‌هایمان را می‌بندیم و پیش از خواب رفتن دراز می‌کشیم، مغز امواج آلفای زیادی می‌فرستد. امواج آلفا دامنه ضعیف و فرکانسهای بین 8 تا 13 سیکل بر ثانیه دارند.

در طول خواب REM مقدار استیل کولین مغز افزایش می‌یاید. اما مقدار نور آدرنالین و سروتونین آن کاهش پیدا می‌کند. خواب REM نیز خواب عمیقی است, یعنی در این دوره به سختی بیدار می‌شویم. اولین ورود ما به مرحله 4 خواب معمولا طولانی‌تر است. به تدریج که شب پیش می‌رود، خواب سبک تر می‌شود. دوره خواب REM به تدریج افزایش می‌یابد و نزدیک صبح آخرین دوره خواب REM ممکن است نیم ساعت طول بکشد.

متخصصان به کمک آنالیز امواج مغز توانسته اند پنج مرحله خواب را با توجه به سبک یا سنگین آن تشخیص دهند. این مراحل پشت سر هم هستند و جایگزین یکدیگر می‌شوند. همچنین هر مرحله حدود 90 دقیقه طول می‌کشد و در طول هر شب 4 تا 6 مرحله قابل تشخیص است که عبارتند از :

- مرحله 2-1 سبک: به ترتیب 5 درصد و حدود 50 درصد کل خواب
- سپس مراحل خواب عمیق تر 4-3: 15 تا 25 درصد کل خواب
- سپس مرحله خواب متناقض به عنوان پایان دوره خواب و 20 تا 25 درصد کل خواب.

منابع :

دانشنامه رشد

باشگاه خبرنگاران جوان

عصر علم