گوناگونی جانوران/بندپایان، بزرگترین گروه بی مهرگان

بزرگ ترین گروه بی مهرگان، بندپایان نامیده می شود.

شاخه بندپایان بزرگترین شاخه در میان جانوران و اصولا همه جانداران است. گوناگونی بندپایان به تنهایی از گوناگونی همه جانوران و گیاهان نیز بیشتر است. در حدود 75 درصد از گونه‌های شناخته شده بندپایان را حشرات تشکیل می‌دهند. اندازه بندپایان از کنه‌های میکروسکوپی تا خرچنگهای غول پیکر 1.5 متری که وسعت پاهایشان به 4 متر می‌رسد متغیر است. این جانوران بیشتر از هر نوع جانور دیگری در روی زمین گستردگی و تراکم دارند. بندپایان مهمترین گروهی هستند که موجودات دیگر از جمله انسانها مجبور به رقابت با آنها هستند.
تقریبا در همه جا می توانید بند پایان را پیدا کنید. بندپایان فراوان ترین جانوران روی زمین هستند. حشرات، خرچنگ ها، عنکبوت ها و هزارپا ها از جمله بند پایان هستند.

تا کنون حدود یک میلیون گونه از جانداران در این گروه جای گرفته اند که معادل ۸۰ درصد کل جانوران می باشد. از این رو می توان گفت بندپایان جانورانی هستند که در همه زیستگاه ها دیده می شوند.

همان طور که از نام این جانوران مشخص است، بدنی بند بند دارند که به هر قطعه آن یک زائده متصل است. این زوائد در انواع مختلف بندپایان به جاندار کمک می کند تا حرکت کند، از خود دفاع کند، تنفس کند و غذای خود را به دست آورد.

ویژگی بارز بندپایان، اسکلت خارجی آن هاست. اسکلتی از جنس نوعی پلی ساکارید به نام کیتین که بسیار محکم می باشد.

این ساختار اسکلتی، محافظ جاندار است. از یک طرف از اندام های داخلی بدن محافظت کرده و مانع تبخیر آب بدن می شود و از طرف دیگر جانور را در برابر شکارچیان حفظ می کند.

پوست اندازی بخشی از زندگی یک بندپا است. اسکلت خارجی جاندار یک بافت غیر زنده است و با رشد جاندار بزرگ تر نمی شود. از این رو بندپایان مجبورند بعد از مدتی طی فرآیندی به نام پوست اندازی، اسکلت قدیمی خود را دور بیندارند و پوششی جدید وبزرگ تر برای خود بسازند.

بینایی در بندپایان

دستگاه بینایی شامل چشم های مرکب است. در این چشمها واحدهای بینایی کاملی در کنار هم گرد آمده و ساختارهای مرکب بزرگی را تشکیل می‌دهند. هر واحد بینایی ، خود شامل یک عدسی کیتینی و سلول های حساس در برابر نور است. بندپایان چشم های ساده هم دارند که در هر کدام از آنها یک عدسی روی تعدادی سلول حساس در برابر نور را می‌گیرد.

دستگاه گردش خون

بندپایان هم مانند نرم تنان دارای دستگاه گردش خون باز هستند که در آن خون قسمتی در رگ ها و قسمتی در سینوس های خونی جریان دارد. قلبی لوله‌ای شکل ، پشتی و ته باز مهم ترین و اغلب تنها رگ خونی را تشکیل می‌دهد.

رگ پشتی دستگاه گردش خون در بخشی از بدن حجیم شده و قلب بندپا را می سازد.

دستگاه تنفس

تنفس از طریق آبشش ، آبشش های کتابی ، شش های کتابی یا سیستم نایی انجام می‌شود که همگی کیتینی هستند و از سطح بطور بند بند رو به خارج یا داخل بدن رشد یافته‌اند. آبشش ها که خاصه سخت پوستان هستند، به صورت زوایدی پر مانند از پاها و سایر اجزای قطعه قطعه خارج شده‌اند. آبششهای کتابی در خرچنگهای نعل اسبی و ششهای کتابی در عنکبوت ها و عقرب ها حجره‌هایی هستند که در آنها صفحات آبشش ها در آب و شش ها در هوا عمل می‌کنند. سیستم نایی شامل مجاری منشعب و متصل بهم هستند که از سطح بدن به تمام قسمت های درونی می‌رسند. این سیستم در صدپایان و حشرات دیده می‌شود.

روش های تنفسی در بندپایان :

1. دستگاه تنفس نایی (نایدیسی)
   

2. شش های کتابی

3. آبشش

4. آبشش های کتابی
   

دستگاه دفعی

دفع از طریق دو اندام انجام می‌شود. بندپایان آبزی دفع را از طریق اندام های لوله‌ای شکلی انجام می‌دهند که نام های مختلفی دارد. بندپایان ساکن خشکی به ویژه حشرات دارای لوله‌های مالپیگی هستند که به روده سوم متصل هستند و در آنجا باز می‌شوند.

دستگاه عصبی

دستگاه عصبی از نوع نردبانی و مشابه دستگاه عصبی آنلیدهاست.

شاخه بندپایان به دو زیر شاخه تقسیم می شود:

زیر شاخه کلیسرداران

بدن دارای سر سینه‌ای عموما بدون بند است. شکم بند بند ، یا یک قطعه است. به سر سینه اصولا 6 جفت زایده متصل است. نخستین جفت کلیسر ، دومین جفت پدی پالپ و چهار جفت آخر ، پاهای حرکتی هستند. فاقد آرواره یا شاخک هستند. خرچنگ های نعل اسبی ، عنکبوت های دریایی و عنکبوتیان جزء این زیر شاخه هستند.

زیر شاخه آرواره‌داران

بدن دارای سر سینه و شکم است. سر سینه یا سر از خارج بدون قطعه می‌نماید. سینه ، شکم یا تنه قطعه قطعه است. در سر یک یا دو جفت شاخک یک جفت آرواره (ماندیبول ) و دو جفت ماگزیلا وجود دارد. سخت پوستان ، صد پایان ، هزار پایان و حشرات در این زیر شاخه قرار می‌گیرند.

هم چنین بندپایان بر اساس زائده های بدن یعنی تعداد پاها به ۴ رده تقسیم می شوند:

1. حشرات
2. عنکبوتیان
3. سخت پوستان
4. هزارپایان

حشرات

حشرات فراوان ترین گروه  بندپایان می باشند که جثه ای کوچک شامل سه قسمت سر، سینه و شکم دارند. بندپایانی که ۶ پا داشته باشند معمولا در این گروه جای می گیرند.

شاخک، دو جفت بال و آرواره های دهانی از دیگر ویژگی های حشرات است.

عنکبوتیان

معمولا جاندارانی که ۸ پا داشته باشند در گروه عنکبوتیان قرار می گیرند. این جانداران بندپایانی هستند که بدنی دو قسمتی شامل سرسینه و شکم دارند و اغلب گوشتخوارند. نیش زهری ویژگی بارز عنکبوتیان است.

سخت پوستان

معمولا جاندارانی که ۱۰ پا داشته باشند در گروه سخت پوستان دسته بندی می شوند. این جاندران بندپایانی هستند که پوشش سختی دارند. به جز خرخاکی همگی سخت پوستان درآب زندگی می کنند.

از نظر ساختار بدنی به دو دسته تقسیم می شوند: برخی دو قسمتی اند وتنها سر و سینه دارند و برخی سه قسمتی اند و از سر و سینه و شکم تشکیل شده اند.

هزارپایان

معمولا جاندارانی که بیش از ۱۰ پا داشته باشند در گروه هزارپایان قرار می گیرند. این جانداران کمیاب ترین گروه بندپایان هستند و در ظاهر یک سر و تنه ای کشیده و بند بند دارند که پاهای بسیاری به بند ها متصل است.

هزارپایان به نوبه خود به دو گروه زیر تقسیم می شوند:

1. صدپاها

صدپا جانداری با بیش از ۱۰ پا است که به هر بند بدنش یک جفت پای بلند متصل است و گوشتخوارند.

2. هزارپاها

هزارپا جانداری با بیش از ۱۰ پا است که به هر بند بندش دو جفت پای کوتاه متصل است و گیاه خوارند.

منابع :

1- سایت علم نما

2- دانشنامه رشد

پروانه های ایران 1

علی رضا نادری/محقق و نویسنده کتاب پروانه های ایران

محققان بسیاری سال‌ها تلاش کردند و رنج سفرهای بیشمار را بر خود هموار ساختند تا با ثبت یکی از غنی‌ترین سرمایه‌های کشور در بانک‌های اطلاعاتی جهانی زمینه را برای شناسایی و مطالعات بیشتر فراهم کنند. مهندس علیرضا نادری 20 سال است روی پروانه‌های ایرانی تحقیق می‌کند و کتاب راهنمای میدانی پروانه‌های ایران را نوشته است. به عقیده نادری پروانه‌ها به‌واسطه عمر کوتاه و ناتوانی در سازگاری سریع با تغییرات شرایط، محیطی می‌توانند یکی از بهترین شاخص‌ها برای سنجش سلامت اکوسیستم باشند. این محقق ایرانی موفق شده چندگونه و زیرگونه جدید از پروانه‌های ایرانی را در مرکز بارکد زیستی معرفی و ثبت کند.

به همت تعداد زیادی از متخصصان داخلی و خارجی تا امروز در ایران حدود 415 گونه پروانه ثبت و شناسایی شده است. از این تعداد حدود 80 گونه اندمیک یا بومی انحصاری ایران است از جمله گونه‌های شیرازیکا و زاگرسیکا که بومی منطقه زاگرس هستند و در نام علمی هم به زیستگاه آنها گریزی زده شده است.

برای تشخیص یک گونه در قدیم از صفات مورفولوژیکی (ریخت‌‌شناسی) استفاده می‌شد، امروزه مورفولوژی همچنان کاربرد دارد ولی از آنجا که در حشرات به دلایلی نظیر کوچک بودن آنها قضیه به نحوی تخصصی‌تر می‌شود و صفات هم بسیار پیچیده و متنوع‌ است، شناسایی گونه‌ها دیگر به آن راحتی نخواهد بود. در نتیجه باید صفات جدیدی پیدا شود که از جمله می‌توان به پیش کشیدن مسائل اکولوژیکی و بیولوژیکی اشاره کرد.

علاوه بر آن در سال‌های اخیر مطالعات ژنتیکی نیز به میان آمده که بارکد و آنالیز ژنتیکی بخشی از این قضیه است.

مجموع این موارد تا حدودی باعث می‌شود یک محقق بتواند با اطمینان بیشتری بین یک گونه با گونه نظیر تمایز قائل شود. در برخی موارد گونه‌ها تفاوت‌های بارز دارند؛ مثلا در گونه زاگرسیکا می‌توان فقط از روی ظاهر، اختلاف را با گونه نزدیک یعنی مناوا تشخیص داد، اما در برخی گونه‌ها علاوه بر ظاهر لازم است کارهای دقیق‌تر ژنتیکی، اکولوژیکی و بیولوژیکی انجام شود.

برگرفته از جام جم آنلاین

بعضی از پروانه های زیبای ایران را ببینیم

پروانه دوخال Brenthis hecate

فرچه پای سبزبال Argynnis aglaja

حریر آبی Plebejus pylaon nichollae copulating

نارنجی کنار Anthocharis cardamines

پروانه بال شیشه ای

پروانه بال شیشه‌ای با با نام علمی Oleria rubescens  از گونه پروانه‌هایی است که در سال ۱۸۷۲ میلادی توصیف علمی شدند.

پروانه بال شیشه ای یکی از زیباترین پروانه های دنیا است. این پروانه بال های بسیار نازکی دارد به گونه ای که می توان پشت آن را مشاهده کرد. این پروانه با نام "Greta Oto" شناخته می شود.

پروانه بال شیشه ای که فاصله بین دو بال آن تا ۶ سانتیمتر می رسد. در زبان انگلیسی Glasswing و در زبان اسپانیایی به Spejitos به معنای آینه‌های کوچک معروف است.

در واقع بافت بین سیاهرگ های بال ها فاقد فلس های رنگی است و به همین دلیل برخلاف دیگر پروانه‌ها مانند شیشه به نظر می‌رسد. لبه بال هایشان به رنگ قهوه‌ای تیره است که گاهی اوقات به رنگ قرمز یا نارنجی نیز نزدیک می‌شود. این شفاف بودن بال ها برای آنها یک جور مکانیسم دفاعی محسوب می شود .

پروانه های بال شیشه ای به عنوان یکی از عجیب ترین و زیبا ترین گونه ی پروانه می باشند که با آن بال های شفاف دارای زیبایی خاصی هستند.  بال شیشه ای از آن‌ دسته پروانه‌هایی است که مهاجرت می‌کند و در فصل مهاجرت پرواز دسته جمعی آن‌ها منظره زیبایی خلق می‌کند.

 

زیستگاه این حشره عجیب در جنگل های مرطوب است و از شهد گیاهان همان مناطق هم تغذیه می کند.  پروانه بال شیشه ای حشره ای است از راسته پولک بالان ، تیره  فِرچه پایان و عضوی از شَه پروانه هاست و از خصلت های آنان مهاجرت های طولانی است.

محدوده زندگی پروانه‌های بال‌شیشه‌ای بالغ در آمریکای مرکزی از مکزیک تا پاناما و کلمبیاست است و در آمریکای جنوبی فقط در ونزوئلا مشاهده شده است.

واقعیت عجیبی که در مورد این پروانه ها وجود دارد این است که آنها می توانند در سرعت های تا ۸ مایل در ساعت نیز پرواز کنند.

تصاویر زیبا از این پروانه شگفت انگیز را ببینید.

اسکلت آب ایستایی چیست؟

اسکلت آب ایستایی (هیدروستاتیک) شامل یک مایع تحت فشار در یک بخش محصور شده بدن است. اسکلت اصلی بیشتر کیسه تنان، کرم های پهن، کرم های لوله ای و کرم های حلقوی از این نوع است. این جانوران با استفاده از ماهیچه های خود و تغییر شکل بخش پر شده از مایع، شکل و حرکت بدن خود را کنترل می کنند.

برای مثال هیدر می تواند با بستن دهان خود و به کار بردن سلول های قابل انقباض در دیواره بدنش حفره گوارشی مرکزی خود را منقبض کرده و طویل شود. از انجایی که آب درون حفره نمی تواند چندان تحت فشار قرار گیرد، کاهش قطر حفره گوارشی، در جهت افزایش طول حفره به آن نیرو وارد می کند.

در کرم خاکی و کرم های حلقوی دیگر، مایع درون سلوم به عنوان یک اسکلت هیدروستاتیک عمل می کند . در بسیاری از این کرم ها حفره سلوم به وسیله پرده های بین بندهای بدن به چندین بخش تقسیم می شود در نتیجه جانور برای تغییر شکل هر قطعه از بدن به طور مجزا، هم ماهیچه های طولی و هم حلقوی را به کار می برد و از اسکلت هیدروستاتیک خود برای حرکات دودی استفاده می کنند.(1)

فشار هیدروستاتیک معادل با فشار خون گرفته می شود مثلا فشار هیدروستاتیک در سمت سرخرگی مویرگ حدود 40 میلی متر جیوه است.

از نظر لغوی هیدروستاتیک، متشکل از "هیدرو "به معنای آب و "استاتیک" به معنای آرامش و سکون می باشد و از نظر اصطلاحی ،هیدروستاتیک به معنای " وابسته به عملکرد مایعات" است و چون در بدن جانداران مایع اصلی محیط داخلی آب است ، در زیست شناسی شاید بتوان هیدروستاتیک را "پدیده های فیزیکی وابسته به آب "در نظر گرفت.البته باید توجه داشت که اصل این اصطلاح در مباحث مکانیک مایعات در فیزیک رایج است و اصطلاح هیدروستاتیک در مقابل هیدرو دینامیک مطرح است به عبارت دیگر این دو اصطلاح متقابل مربوط به بررسی فیزیکی سیالات در دو حالت متقابل سکون و حالت حرکت آنهاست. در نتیجه میتوان آن را در بدن جانداران یک پدیده بیوفیزیکی به حساب آورد ، پس هیدروستاتیک یک پدیده بیوفیزیکی مربوط به محیط مایع در بدن جانداران می باشد.

اصطلاح فشار هیدروستاتیک در بدن جاندار، به طور کلی به معنی فشار حاصل از آب در بدن جاندار است ، مثلا وقتی در یک فضای بسته و محدود مانند فضای درون سلول ها یا در کل بدن یک جاندار مقدار آب افزایش می یابد، فشاری که آب به جداره یا غشا سلول یا جدار بدن یک جاندار وارد می کند نیز افزایش می یابد به عبارتی فشار هیدروستاتیک در سلول یا در بدن جاندار زیاد میشود البته باید توجه داشت که آب نه تنها به جداره بلکه به مواد معلق درون خود نیز فشار وارد میکند که میتواند بر تبادل مواد و تعادل غلظتی این مواد مثلا بین سلول و اب میان بافتی تاثیر بگذارد یعنی افزایش فیزیکی فشار اب بر انجام پدیده زیستی تبادل مواد و نهایتا رسیدن به یک تعادل غلظتی در درون و بیرون سلول اثر می گذارد.(2)

1- جلد 6 بیولوژی کمپبل صفحه 1365 انتشارات خانه زیست شناسی

2- ask2know.ir

دوچرخه سواری مانتیس

«اکو سوپارمن» عکاس ۲۳ ساله آماتور در حین عکاسی از حیات وحش اندونزی متوجه پرش حشره‌ای با نام «مانتیس» بر روی گیاهی شد که برگ‌های مدور آن ظاهری دوچرخه مانند به آن بخشیده بودند، به شکلی که گویی این حشره در حال دوچرخه سواری است.

این گیاه پیش از این نیز توجه عکاس را به خود جلب کرده بود با این همه شانس نیز با او یاری کرد و حشره سبز رنگ با پرش خود بر روی گیاه سوژه‌ای جالب توجه را برای عکاسی به وجود آورد.

نحوه قرار گیری حشره بر روی گیاه به شکلی است که گویی حشره فرما‌ن‌های یک دوچرخه را با دست‌های بالایی خود گرفته و در حال هدایت دوچرخه‌ای از جنس برگ است.

ده حس برتر حیوانات

انسان ها همواره تصور می کنند که باهوش ترین موجودات عالم حیاتند اما هیچ یک از حواس پنجگانه آن ها توانایی رقابت با تیزترین قابلیت های حسی حیوانات را ندارد.
حیوانات در تاریکی می بینند، بوی طعمه خود را از مسافت ها دورتر حس می کنند و امواج الکتریکی را از ماهیچه های فشرده ی طعمه های مخفی شده دریافت می کنند.
10 حسی که انسان ها از داشتن آن بی بهره اند، در وجود این حیوانات قرار داده شده است:

 

خفاش

خفاش ها با انتشار جیر جیر فرا صوت و انعکاس امواج صوتی پس از برخورد با موانع ، حشرات را حین پرواز شکار می کنند و به موانع برخورد نمی کنند. این ردیاب صوتی بیولوژیکی «پژواک» نام دارد که دلفین ها نیز از آن برای حرکت در میان آب های تیره استفاده می کنند.

کوسه ماهی

هرگز با یک کوسه ماهی قایم باشک بازی نکنید زیرا
می بازید. کوسه ماهی ها سلول های ویژه ای در مغز خود دارند که به میدان های مغناطیسی تولید شده از سوی دیگر موجودات حساس هستند. این توانایی در برخی
کوسه ماهی ها آن قدر قوی است که این جانداران وجود یک ماهی پنهان شده زیر شن و ماسه را از طریق موج های الکتریکی ضعیف حاصل از ماهیچه های منقبض شده آن تشخیص می دهند.

مارها

وقتی مارها زبان شاخه دار خود را تکان می دهند ممکن است این حالت برای ما بدشگون به نظر آید اما این جانداران با استفاده از این قابلیت محیط پیرامون خود را بو می کشند. مارها با استفاده از زبان خود ذرات معلق در هوا را جمع
می کنند. زبان روکش دار مارها سپس درون حفره خاص سقف دهانشان که اندام های "جکابسون" نامیده می شوند، غوطه ور می شود. در آن مکان رایحه های بو پردازش شده و به صورت سیگنال های الکتریکی به مغز انتقال می یابند.

مار بوآ

اندام های حساس به دما، که بین چشم ها و منافذ بینی مارهای بوآ قرار دارد.به این حیوانات کمک می کنند تا گرمای بدن طعمه ی خود را حس کنند. هر یک از این اندام ها در هر دو بخش سر مارهای بوآ قرار گرفته اند از این رو مارها حتی در تاریکی مطلق نیز قادر به حمله به شکار خود هستند.

پرندگان

 چشمان حشرات و پرندگان با طول موج نورهایی که برای انسان قابل رویت نیستند، مطابقت دارد. پرندگانی که به نظر ما به رنگ روغنی می آیند اغلب به رنگ هایی درخشان هستند که ما حتی نامی برای زمانی که این رنگ ها در نزدیکی نور فرابنفش دیده می شوند، پیدا نمی کنیم. تلسکوپ هایی چون هابل تصاویر فرابنفشی تولید می کنند که پس از رنگ آمیزی توسط متخصصین این رنگ ها را نمایان می سازند.

 

گربه

گربه ها پوسته هایی شبیه به آینه در پشت چشمان خود دارند که به آنها امکان شکار کردن طعمه و حرکت در تاریکی مطلق را می دهد. این پوسته که "تاپتیوم لوسیدیوم" نامیده می شود نور را پس از دریافت به شبکیه چشم منتقل می کند و باعث می شود تا چشمان، فوتون ها را دریافت کنند.

 

پروانه

این حشرات زیبا مواد شیمیایی خاصی با نام "فرومون" را که از جنس مخالف پخش می شود تا فاصله 7 مایلی در هوا تشخیص می دهند.

 

موش

اکثر موش ها بینایی ضعیفی دارند اما این ضعف خود را با موهای اطراف پوزه جبران می کنند. این موجودات از موهای دراز خود به همان شکلی که انسان های نابینا از عصا استفاده می کنند، بهره می گیرند. موش ها و جوندگان دیگر با حرکت موهای اطراف پوزه ی خود به هنگام برخورد با اشیاء تصاویری ذهنی خلق می کنند و بدین ترتیب محیط پیرامون خود را شناسایی می کنند.

 

ماهی استوانه ای

برخی از ماهی ها از جمله ماهی های استوانه ای با استفاده از کیسه های هوای خود می شنوند. کیسه ها ارتعاشات اصوات را شناسایی می کنند و با استفاده از یک جفت استخوان در گوش میانی این لرزه ها را در گوش داخلی قوت می بخشند. سلول های مویی در گوش داخلی به ارتعاشات واکنش نشان داده و اطلاعات صوتی را به مغز ماهی ها انتقال می دهند.

مرغان مهاجر

بسیاری از پرندگان به ویژه مرغان مهاجر از میدان مغناطیسی زمین برای تشخیص مسیر خود حین پروازهای طولانی مدت استفاده می کنند. دانشمندان هنوز نمی دانند که این پرندگان به چه نحو از این قابلیت بهره می گیرند اما یافته های یک تحقیق نشان می دهد: پرندگان احتمالاً از گونه ای جابه جایی حسی برخوردارند که به آنها امکان می دهد تا خطوط مغناطیسی زمین را به صورت الگوهای رنگی یا نور بینند. این خطوط حیطه بینایی پرندگان را احاطه می کنند.

حشره برگ متحرک

برگ متحرک

برگ متحرک ، بقا را در سکون و عدم تحرک می جوید . او که خود گیاه خوار است ، بسیار شبیه برگ است و وقتی روی شاخه ، لابلای یرگ ها قرار می گیرد ، حتی خود حشره شناسان به سختی می توانند آن را از برگ حقیقی تمیز دهند ، چون پاهای این حشره به دم برگ شباهت دارد .

این حشره در طول عمرش چندین بارپوست عوض می کند . ماده ی آن، طی شش ماه تا نه ماه اول عمر ، 5 بار پوست می اندازد و دقیقا ً 4 هفته بعد از پنجمین پوست اندازی ، قدم به سن بلوغ می گذارد و تخم ریزی را شروع می کند . آن ها در مجموع 680 تخم می گذارند.

نر و ماده ی برگ متحرک به آسانی از یکدیگر قابل تمیز هستند . برای مثال ، نر ها فقط چهار بار پوست می اندازند ، از ماده ها باریک اندام تر هستند و بال های شیشه ای خود را قاعدتا ً بسته نگه می دارند . عمر نر ها کوتاه است و بعد از رسیدن به بلوغ ، چند هفته بیش تر زنده نمی مانند .عمر آن ها در جست و جوی ماده می گذرد . چنین زندگی خطرناکی ، مسلما ً حد متوسط عمر را کاهش می دهد . از این رو عمر نر از 5 تا 6 ماه تجاوز نمی کند ولی عمر ماده غالب بر  12 تا 14 ماه می باشد .

حشره ی ماده تخم های خود را از راه دور به فاصله ی 3 تا 4 متری پرتاب می کند و به این ترتیب بیشتر تخم ها روی زمین می ریزند . 4 ماه بعد ، لارو ها از تخم سر در می آورند . آن ها در دوره ی لاروی از نظر شباهت ، مینیاتور والدین هستند و بدون کمک والدین رشد می کنند .

علاقه ی برگ متحرک به خوردن به اندازه ای است که از خوردن یکدیگر نیز مضایقه نمی کنند . مثلا ً مواقعی که به طور دسته جمعی مشغول جویدن برگ هستند ، اشتباها ً یا تعمدا ً همدیگر را می جوند ! از این رو اغلب برگ متحرک ها به برگ جویده شده می مانند . در محل جویده شده حاشیه ای قهوه ای رنگ به وجود می آید . لیکن اگر پا جویده شود ، زائده ای پا مانند به جای پای اصلی جوانه خواهد زد . برگ متحرک بعد از پوست اندازی دوم ، علاقه به سفر را از دست می دهد و مثلا ً اگر روی درخت است همان جا باقی می ماند .

برگ متحرک مثل کرم ابریشم ، شب و روز می جود و دائم صدای جویدنش شنیده می شود ؛ با این تفاوت که کرم ابریشم چند دوره به خواب می رود ، در حالی که حشره ی مورد بحث ما به خواب نمی رود .

همان طور که انسان ها با هم تفاوت دارند ، کم تر برگ متحرکی است که به برگ متحرگ دیگر کاملا ً شباهت داشته باشد  . رنگ آن ها نیز متفاوت است . رنگ های سبز و نارنجی رنگ های اصلی به شمار می آیند . ولی اقلا ً هزار نوع سبز و نارنجی میان آن ها پیدا می شود . البته گاهی از هر چند هزار برگ متحرک ، بعد از پوست اندازی اول ، سبز لیمویی از آب در می آیند .

بعضی ها هم در عوض یک شبه رنگ عوض می کنند ؛ یعنی شب سبز می خوابند و صبح نارنجی بیدار می شوند .

منبع : مجله ی رشد آموزش زیست شناسی – شماره ی 60

آیا سم هزارپا خطرناک است؟

انواع خطرناک هزار پا در افریقا و امریکا وجود دارند، اما گونه های ایرانی که به رنگ زرد هستند، کشنده نیستند و فقط جای نیش آنها متورم می شود و درد نیش آنها و همچنین ماندگاری جای نیش و تورم، از نیش زنبور کمتر است و به شکل کاملا متورم و قرمز رنگ با جای 2 تا نیش در مرکز برآمدگی مشخص است.

 

اطلاعات بیشتر

هزارپایان انواعی از بند پایان هستند که دارای دو جفت پا در هر بخش از بدن ( به جز ناحیه سر ) می‌باشند. بیشتر هزار پاها دارای بدن استوانه ای شکل هستند ولی انواع کمی از آنها شکل‌های گوناگون دیگری دارند .هزار پاها می توانند به دور خود بپیچند و بدن خود را مانند توپ گرد کنند.

 

در ایران در تمام نقاط و در اکثر خانه‌ها از این صدپایان یافت می‌شوند که نام علمی جنس آنها Scolopendra است. این بندپایان در آغاز فصل بهار بسیار فعال هستند. راسته‌ای از این گروه از هزارپاها نیز وجود دارد که دارای پاهایی بلند هستند که به آنها هزارپاهای مگس‌گیر نیز می‌گویند که اکثر آنها ۱۵ جفت پا دارند. آنها خود را با شرایط ‌آب و هوایی خشک نیز می‌توانند سازگار کنند. هزارپاهای مگس‌گیر در منازل روستایی ایران بسیار دیده می‌شوند.

 

آنها اغلب در سقف زیر‌زمین‌ها، داخل دستشویی‌ها و زیر شیروانی‌ها همچون عنکبوت‌ها به دیوار سقف می‌چسبند. گروهی دیگر از صدپایان هستند که بدنی بسیار طویل و باریک با پاهای زیاد دارند که تعداد آنها تا ۱۸۱ جفت نیز می‌رسد. پاها و بدن باریک است و با چسبیدن به طعمه خود آنها را شکار کرده و مایعات بدن آنها را می‌مکند. این صدپایان در ایران در جنگل‌های شمال کشور به فراوانی در زیر سنگ‌ها یافت می‌شوند.

 

هزار پاها آهسته حرکت می کنند و بیشتر به خوردن برگ‌ها علاقه دارند.  در اکثر موارد آنها نوعی آفت برای گلخانه ها محسوب می شوند و می توانند خسارت زیادی به بار بیاورند . هزار پاها موجودات شکارچی نیستند و با توجه به رفتار آرام و رژیم غذایی ساده برای نگهداری در خانه به عنوان حیوان خانگی ایده آل می باشند.

 

شمار هزارپایان نسبت به دیگر حشره ها کمتر است و آنان را می توان به دو گونه ی کلی گوشتخوار و گیاهخوار تقسیم نمود.

هزار پای گوشتخوار بسیار کمیاب و دارای پاهای کمتری نسبت به گونه ی گیاهخوار است ؛ همچنین زهرآگین است ولی زهر آن برای آدمی خطرناک نیست.

آیا هزارپاها توانایی گزش دارند؟

هزارپاها معمولاً تهاجمی نیستند و از سم و زهر برای مهار کردن طعمه خود استفاده نمی کنند. اکثر هزارپاها با تغذیه از گیاهان به حیات خود ادامه می دهند.

صدپاها که اغلب با هزارپاها اشتباه گرفته می شوند، توانایی گزش دارند.

آیا هزارپاها می توانند به انسان آسیب برسانند؟

اگرچه هزارپاها هیچ بیماری را انتقال نمی دهند و یا غذاها را آلوده نمی کنند، ولی تقریباً همه هزارپاها با مکانیسم های دفاعی مجهز شده اند تا از خود در برابر شکارچیانی مثل پرندگان محافظت کنند.

آن ها هنگامی که تهدید شوند معمولاً حالت مارپیچ به خود می گیرند تا زمانی که خطر رفع شود. برخی هزارپاها می توانند غددی را فعال کنند که یک سم اسیدی بدبو را ترشح و حتی آن را پرتاب نماید. این ماده می تواند باعث ایجاد سوزش، خارش و واکنش های آلرژیک در برخی افراد شود.

علائم و واکنش های آلرژیک احتمالی به نیش و زهر هزارپا:

۱ – تاول و یا کهیر

۲ – قرمزی

۳ – بثورات پوستی

۴ – خارش و یا سوزش

حساسیت شدید نسبت به سم هزارپا

این اتفاق به ندرت ممکن است تهدید حیاتی در پی داشته باشد، ولی با مشاهده علایم زیر، حتماً باید به دنبال درمان فوری باشید:

۱ – تورم صورت

۲ – سختی در تنفس

۳ – ضربان شدید قلب

۴ – بثورات پوستی وسیع

۵ – عدم هوشیاری

 

 نوع مضر هزارپاها  که آفت به حساب می آید و در مزارع است.

نوع گیاه خوار با تغذیه از ریشه بافت های مرده گیاهی و ریشه گیاه می تواند باعث صدمه زدن به گیاه شود . در بعضی از مواقع نیز داخل ساقه ی گیاه را سوراخ می کند و از ساقه گیاه تغذیه می کند که در این حالت نمی شود برای گیاه کاری انجام داد.

 

برای مبارزه با هزارپاها ، باید از سمپاشی روی خاک در فواصل مختلف استفاده کرد، معمولا با شروع فصل گرم باید سم پاشی صورت بگیرد.

 نوع گوشت خوار ، یک شکارچی بوده و به هر موجود زنده ی کوچکی حمله می کند گاهی ممکن است به انسان حمله کند و با نیش زدن از خون انسان تغذیه کند، البته این حالت خیلی کم پیش می آید و سم آن برای انسان خطرناک نیست.

البته انواع خطرناک این هزار پا در افریقا و امریکا وجود دارند، اما گونه های ایرانی که به رنگ زرد هستند، کشنده نیستند و فقط جای نیش آنها متورم میشود و درد نیش آنها و همچنین ماندگاری جای نیش و تورم، از نیش زنبور کمتر است و به شکل کاملا متورم و قرمز رنگ با جای 2 تا نیش در مرکز برآمدگی مشخص است.

 

برای مبارزه با هزارپاها ، باید از سمپاشی روی خاک در فواصل مختلف استفاده کرد، معمولا با شروع فصل گرم باید سم پاشی صورت بگیرد و نوبت بعد اواخر بهار و یک ماه بعد نیز دوباره باید سم پاشی انجام بشود .

 

یک راه دیگر برای مقابله با هزارپا ها، عدم استفاده از خزه بر روی گلدان است و بهتر است روی خاک گلدان را در حدود 2 تا 5 سانتی متر از شن یا سنگ های ریز استفاده کنید.

در این حالت بعد از آبیاری گلدان ، بسیاری از هزارپاها از بین می روند و امکان زندگی درون گلدان برایشان فراهم نمی شود و نمی توانند به خوبی درون خاک تنفس کنند و ازبین می روند. این روش برای مبارزه با خرخاکی ها نیز مناسب است.
 

 

 

برگرفته از:

- تبیان

- مجله اینترنتی قرن 21

- میهن سم

 

تصویر انواعی از هزارپا

 

 

نوعی هزارپا معروف به اژدهای صورتی

 

آرمادیلو

 آیا آرمادیلو را می شناسید؟

توپ زنده

رنگ به عنوان ابزار دفاعی برای همه‌ی جانوران مناسب نیست. جانوران دیگر روش‌های متفاوتی برای زنده ماندن در جهان وحش دارند. آرمادیلو به هر نوع ابزار دفاعی که بتواند داشته باشد، نیاز دارد. این جانور مورچه‌خوار دو فوت طول و 15 پوند وزن دارد. دندان‌های جانور نیز کوچک هستند.

   بنابراین، آرمادیلو برای دفاع از خود حتی نمی‌تواند گاز بگیرد. در عوض، آرمادیلو پوشش زره‌مانند محکمی دارد. این زره از صفحه‌های استخوانی درست شده است. زره بدن جانور را از آسیب دیدن و کبود شدن محافظت می‌کند. به علاوه، خوردن آن را برای شکارچیان بسیار سخت می‌کند. البته، آرمادیلو فقط به زره خود وابسته نیست، بلکه ترفندهای دیگری هم دارد. وقتی یک آرمادیلو به یک جانور شکارچی برخورد می‌کند، نخست تلاش می‌کند فرار کند. آرمادیلوی زخمی برای رسیدن به لانه‌ی زیر‌زمینی‌اش خیز بر می‌دارد. اما این آغاز کار است. اگر یک آرمادیلوی زره‌دار نتواند فرار کند، درون پوشش سخت خود پنهان می‌شود. نخست دست و پای خود را درون آن جای می‌دهد. سپس پوشش را به دور خود جمع می‌کند. در نهایت شکارچی با یک توپ زنده اما نفوذ ناپذیر رو به ‌رو می شود. بیش‌تر شکارچیان گرسنه نمی‌داند آرمادیلوی توپ شده را چگونه بخورند. آن‌ها ممکن است سیخونکی به آن بزنند یا حتی اندکی با آن توپ بازی کنند! اما آن‌ها نمی‌توانند قطعه‌ی خوشمزه‌ای از آن را بخورند.

اختاپوس، جانوری با سه قلب

برای اختاپوس نام “اکتاپُد” صحیح تر است . چرا که این جانور یک سر و ۸ پا دارد. یک گونه اختاپوس با نام اختاپوس مقلد می تواند خود را بجای حیوانات دیگر جا بزند.

– اختاپوس ماده بلنکت ۴۰،۰۰۰ برابر سنگین تر و ۱۰۰ برابر بزرگتر از اختاپوس نر است . این نر فقط برای تولید مثل مورد استفاده قرار میگیرد و بعد از جفت گیری می میرد. در بعضی از گونه ها ، هشت پای ماده ، بعد از جفت گیری ، جانور نررا می خورد.

– تمام اختاپوس ها ۳ قلب دارند . ۲ قلب برای پمپاژ خون به ناحیه تنفسی و ۱ قلب برای خونرسانی به همه بدن.

– خون اختاپوس ها به رنگ آبی است.

– اختاپوس ها حس بینایی خوبی دارند . اما ناشنوا هستند.

– تمام افسانه هایی که در موررد اختاپوسها گفته می شود ، نادرست است. این جانوران اصلا مهاجم نیستند.

– اختاپوس ها همگی سمی هستند. اما سم آنها کشنده نیست. اما اختاپوس حلقه آبی یکی از سمی ترین مخلوقات روی کره زمین است . آنها اندازه ای کوچک دارند اما می توانند ۲۶ انسان را در چند دقیقه بکشند. همچنین آنها توانایی پرتاب سم روی شکار خود را دارند.

 

 

– همه اختاپوس ها توانایی تغییر رنگ دارند. و در عرض چند ثانیه می توانند خود را به رنگ محیط درآورند. اختاپوس حلقه آبی با دیدن دشمن سریعا به رنگ زرد کمرنگ با حلقه های آبی درمی اید.

 

 

– بعضی از اختاپوس ها برای فرار از دشمن جوهر سیاه رنگی از خود ترشح می کنند که احساس دشمن را برای مدتی فلج می کند.

– بعضی از اختاپوس ها برای فرار از دشمن بازوی خود را قطع کرده و می گریزند. این بازوی از دست رفته دوباره رشد می کند.

– دشمن اصلی اختاپوسها ، کوسه ها، دلفین ها و مارماهی های بزرگ هستند در صورتیکه خودشان از خرچنگ ها و نرمتنان تغذیه می کنند.

حیوان سه قلب

هشت پا از نرم تنانی است که سر بزرگ کیسه مانند و چشم هایی درشت دارد. جانورشناسان به آن ها پا بر سران هم می گویند . هشت پا پس از دلفین دومین جانور باهوش دریایی است. این جانور، سه قلب دارد. دو تا برای خون رسانی به پاها و یکی برای سایر قسمت های بدن.

خون این جانور آبی رنگ است. و در زبان لاتین این جانور را اختاپوس (اوکتاپوس) می گویند. اوکت: یعنی هشت پوس یعنی پا. از نظر تعداد پا شاید بتوان هشت پا را معادل عنکبوت در خشکی دانست.

برگرفته از http://isbio.ir