👆ساختار ویروس کرونا
کرونا ویروس ها، ویروس هایی با اندازه متوسط، پوشش دار و RNA دار تک رشته (رشته مثبت) هستند که نام گذاری آنها به خاطر شکل مشابه تاج در زیر میکروسکوپ الکترونی می باشد. این ویروس ها بزرگترین ژنوم از نوع RNA با طول ۲۷ تا ۳۲ کیلوباز را در بین ویروس ها دارند و اندازه ویروس حدود ۱۲۰ نانومتر می باشد.
غشای این ویروس ها مشتق شده از میزبان است و دارای گلیکوپروتئین هایی می باشد که همانند میخ (spike) روی آن قرار گرفته و ژنوم را احاطه کرده اند که آن هم در نوکلئوکپسید محصور می باشد و در حالت غیرفعال به صورت مارپیچ قرار می گیرد اما در حالت فعال ویروس شکل کروی پیدا می کند.
🦠 تشریح ساختار ویروس کرونا
▫️پروتئینSpike) S) : از پوشش ویروس بیرون زده است و شکل شبیه تاج را ایجاد می کند. این قسمت بسیار گلیکوزیله است و هموترایمری را تشکیل می دهد که واسطه اتصال به غشای میزبان است. آنتی ژن های اصلی محرک خنثی سازی آنتی بادی و همچنین نقاط هدف لنفوسیت های کشنده روی پروتئین S قرار دارد.
▫️پروتئین M (پروتئین غشایی): دارای بخش دم مانند انتهای N می باشد که روی سطح خارجی پوشش ویروس قرار گرفته و ۳ بار دور پوشش تاب خورده است به طوری که انتهای C بلند آن داخل پوشش قرار می گیرد. این پروتئین نقش مهمی در اتصال قطعات مختلف ویروس بازی می کند.
▫️پروتئین نوکلئوکپسید (N): در ارتباط با ژنوم RNA برای تشکیل نوکلئوکپسید می باشد. این پروتئین احتمالا در تنظیم ساخت RNA ویروس دخالت دارد و با پروتئینM هنگام جوانه زدن ویروس همکاری می کند. مناطق شناسایی لنفوسیت های T کشنده نیز روی این پروتئین مشخص شده اند.
▫️گلیکوپروتئین هماگلوتینین استراز (HE) تنها در نوع بتا از کروناویروس ها (HCOV-OC43,HKU1) یافت می شود.
بخش هماگلوتینین به نورامینیک اسید روی سطح میزبان متصل می شود و استراز گروه های استیل را از نورامینیک اسید جدا می کند. ژن های HE کروناویروس دارای هومولوژی در توالی همین ژن در آنفولانزای نوع C می باشند که نشان دهنده نوترکیبی بین این دو ویروس است.
▫️پروتئین کوچک پوشش (E) قسمت انتهای C خود را داخل پوشش قرار داده و سپس دور پوشش تاب می خورد و انتهای N خود را نیز داخل پوشش قرار می دهد. عملکرد آن شناخته شده نیست اما در ویروس SARS-COV این پروتئین همراه با پروتئین M و N برای تشکیل ساختار ویروسی و آزادسازی آن نقش مهمی دارد.
🌐 انجمن ایمونولوژی و آلرژی ایران
https://www.aparat.com/v/NOUZJ
به طور کلی نوکلئیک اسیدهای رشته ای می توانند به شکل های زیر باشند:
قطعه قطعه یا رشته ای پیوسته
تک رشته ای یا دو رشته ای
خطی یا حلقوی.
توالی نوکلئیک اسیدها می توانند یک پیام ساده را رمز دهی کنند یا صدها آنزیم و پروتئین های ساختاری را رمزدهی کنند.همان طور که می دانید: ویروس ها به دو گروه ویروس های DNA دار و ویروس های RNA دار تقسیم می شوند.
RNA ویروس ها
سه نوع RNA برای ویروس ها وجود دارد. رشته ای مثبت (+) و رشته ای منفی (-) و یا RNA ویروس های بازگشت کننده (رترو ویروس).
مثبت بدین معنی است که RNA دقیقاً شبیه mRNA است. وقتی که یک ویروس RNA دار رشته ای مثبت وارد یک سلول میزبان می شود RNA آن می تواند سریعاً توسط ریبوزوم های میزبان به پروتئین ترجمه شود . وقتی که ویروس های RNA دار رشته ای منفی وارد یک سلول می شوند قادر نیستند که بلافاصله ترجمه را شروع کنند باید ابتدا به فرم های RNA رشته ای مثبت تبدیل شوند ( مانند mRNA ) برای اینکار ویروس های RNA دار رشته ای منفی باید در کپسید هایشان یک آنزیم را که RNA پلیمراز وابسته به RNA نام دارد را حمل کنند که کار این آنزیم تبدیل نسخه برداری رشته های منفی به رشته های مثبت است. سلول های انسانی RNA پلیمراز وابسته به RNA را ندارند. بنابراین ویروس های رشته ای منفی خودشان باید آنها را حمل کنند.
فرآیند ترجمه در ویروس های RNA مثبت و منفی
یک نوع مخصوص ویروس های RNA دار در اینجا ذکر می شود به نام رتروویروس ها که ویروس های HN یک عضو از آن ها هستند.
RNA رتروویروس ها به یک مدل معکوس یعنی DNA رونویسی می شود. برای این منظور این ویروس ها یک آنزیم منحصر به فرد را حمل می کنند که ترنس کرپیتاز معکوس نامیده می شود.
DNA ویروس ها
برخلاف RNA ، DNA نمی تواند مستقیماً به پروتئین ترجمه شود ابتدا باید به mRNA تبدیل شود و سپس به پروتیئن های ساختاری و آنزیم ها ترجمه شود. هر ویروس DNA دار هم رشته منفی و هم رشته ی مثبت دارد که یک حالت امتناع کننده را پیش می آورد مثبت برای رونویسی نشان دار می شود در حالی که رشته ی منفی نادیده گرفته می شود.
رشته ی مخالف RNA رشته ای مثبت مستقیماً به پروتیئن ترجمه می شود و DNA رشته ای مثبت به عنوان یک الگو برای رونویسی و تبدیل به mDNA استفاده می شود.
ویروس ها با توجه به نوکلئیک اسیدی که دارند، به صورت زیر طبقه بندی می شوند:
DNA دار یا RNA دار
دارای اسید نوکلئیک دو رشته ای یا تک رشته ای
دارای اسیدهای نوکلئیک تک قطعه ای یا چند قطعه ای
دارای RNA رشته ای مثبت یا رشته ای منفی
رونویسی اولیه
ژنوم ویروس هایی که از ssRNA با پلاریته مثبت تشکیل یافتهاند بلافاصله پس از ورود به یاخته میزبان با ریبوزوم اتصال یافته و ترجمه میشود و تمام ویروس های دیگر مثل ssRNA با پلاریته منفی یا آنها که RNA دو رشتهای ، DNA دو رشتهای و یا DNA تک رشتهای دارند بایستی ابتدا از روی ژنوم خودشان mRNA اولیه را تولید کنند ویروس های DNA دار که در هسته تکثیر پیدا میکنند از آنزیم RNAپلیمراز شماره 2 یاخته (سلول) میزبان استفاده میکنند ، ولی ویروس های RNA دار لازم است آنزیم ترانس کریپتاز ویژهای به همراه داشته باشند. در اثر رونویسی اولیه و ترجمه mRNAهای تولید شده پروتئین ها بوجود میآیند که یا به صورت آنزیمهایی عمل میکنند که برای تکثیر ژنوم ویروس و رونویسی از آن به کار روند و یا تنظیم فعالیت های ویروسی و یاخته را به عهده دارند.
منابع :
1- کتاب میکروب شناسی پزشکی/فصل 8 ویروس شناسی بالینی/همانند سازی و طبقه بندی ویروس ها
2- دانشنامه رشد