قارچ کلاه مرگ

یکی از کشنده ترین قارچ ها است که ۳۰ گرم از آن برای کشتن انسان کافی است. سم آن موجب زردی، مرگ کاذب و سرگیجه می شود. معمولاً درمان آن تعویض کلیه است.

 این قارچ از گونه «آمانیتا» و از تیره «آمانیتاسه» است و همه قارچ‌های این تیره دارای سم‌های کشنده هستند.
این قارچ‌ها همچنین برای سگ‌ها نیز سمی هستند.

یک کلاه قارچ برای کشتن یک انسان کافی است!

🔸با اینکه قارچ یک غذای مفید به حساب می‌آید اما باید مراقب قارچ‌های سمی نیز بود، به خصوص «قارچ کلاهک مرگ» که به دلیل شباهت خود با برخی از قارچ‌های خوراکی هر ساله افراد بسیاری را به کام مرگ می‌کشاند.

🍄 در مرحله خاصی از رشد قارچ، ممکن است که این قارچ با قارچ‌های خوراکی شبیه به آن به اشتباه گرفته شود و این یکی از دلایلی است که بسیاری از افراد قارچ کلاهک مرگ را با یک قارچ خوراکی اشتباه می گیرند و آن را مصرف می کنند.

🍄 آمانیتا فالوئیدس «قارچ کلاه مرگ» هنگامی‌که بالغ می‌شود، بزرگ و صاف است و یک رنگ سبز زیتونی دارد. یک قطعه فنجانی شکل به نام «وولوا» در انتهای قارچ کلاهک مرگ وجود دارد که تنها هنگامی قابل مشاهده است که قارچ به طور کامل از خاک بیرون کشیده شود.

🍄 بخشی به نام «آنولوس» که به شناسایی قارچ کلاهک مرگ کمک می‌کند نیز روی پایه قارچ وجود دارد. آنولوس شبیه به یک دامن کوچک و یا یک حلقه است.

🍄 همانند بسیاری از قارچ‌ها، کلاهک مرگ نیز با ارسال رشته‌های نازکی به نام «میکوریز» به سمت ریشه‌های درختان، قند و مواد مغذی درختان را جذب می‌کند و از آن‌ها برای تغذیه و رشد و تکامل خود استفاده می‌کند. آمانیتا فالوئیدس از این روش که نوعی هم زیستی (قارچ - ریشه ای) نامیده می‌شود، استفاده می‌کند و یک رابطه بسیار موفق را با درختان بلوط و کاج ایجاد می‌کند و از این طریق مواد غذایی مورد نیاز برای رشد خود را تامین می‌کند.

🌐bartarinha.ir

با غذاهای کپک زده چه کنیم؟ آیا کپک های غذایی خطرناکند؟

برای خیلی از ما پیش آمده، با وجود آن که غذا یا میوه‌ای را درون یخچال نگهداری می‌کنیم باز هم کپک می زند و مجبور به دور ریختن آن می‌شویم. البته در این میان برخی از افراد هم هستند که با جدا کردن بخش کپک‌ زده اقدام به مصرف بقیه ماده غذایی می‌کنند.این افراد معتقدند که کپک‌ها خطر چندانی ندارند و به دلیل آن که در محیط یخچال رشد می‌کنند، بیماری‌زا نیستند.

کپک ها چه هستند؟

باید گفت کپک‌ها دسته‌ای از قارچ‌ها هستند که در شرایط نامساعد در انواع غذاها رشد می‌کنند، حتی در شرایطی که باکتری‌ها قادر به رشد نیستند. آن ها به خوبی در ماده غذایی رشد می‌کنند و جزء میکروارگانیسم‌های مهم مولد فساد در مواد غذایی هستند.

 

آیا کپک ها می توانند خطرناک باشند؟

برخی از گونه‌های کپک تولید سم می‌کنند و باعث مسمومیت می‌شوند. بعضی از کپک ها هم می توانند باعث بروز مشکلات تنفسی و واکنش های آلرژیک شوند. برخی هم مفید بوده و در صنایع لبنی کاربرد دارند.

آن دسته از کپک‌های مولد سم که معمولا به صورت پنبه‌ای‌ مانند هستند، در گرما و رطوبت به سرعت روی سطح مواد غذایی یا درون آن ها رشد کرده و با ترشح سم خطرناک "مایکوتوکسین" مواد غذایی را نرم و طعم شان را ترش‌مزه می‌کنند و رنگ شان را تغییر می دهند.

اغلب اوقات زمانی که یخچال بیش از حد ظرفیت پر و رطوبت مواد زیاد باشد، این سم به راحتی از کپک‌ها ترشح می شود و می‌تواند موجب بروز مسمومیت‌های خطرناک و در مواقع ضعف سیستم ایمنی بدن، سرطان‌زا شود.

این سم در اثر حرارت پخت و شستشو نابود نمی‌شود و می‌تواند تا مدت‌ها پس از ناپدید شدن کپک نیز در غذا باقی بماند. البته وجود کپک در ماده غذایی الزاماً دلیل بر وجود سم نیست. معمولا کپک‌های مولد سم مایکوتوکسین، روی مواد غذایی که دارای ارزش تغذیه‌ای بالایی هستند نظیر انواع آجیل و گوشت‌ها رشد می کنند و بسیار خطرناک‌تر از کپک‌های میوه هستند.

 

چرا کپک ها در یخچال هم رشد می کنند؟

در حالی که بیشتر کپک ها هوای گرم را ترجیح می دهند، ولی در دمای یخچال هم قادر به رشد هستند. آنها همچنین می توانند بهتر از سایر عوامل فساد غذایی، نمک و شکر را تحمل کنند، لذا روی سطح مربا، ژله ، گوشت های نمک دار و شور هم در یخچال دیده می شوند.

 

ماده غذایی کپک زده را بخوریم یا دور بیندازیم؟

کپک‌ها در نان قادرند ریشه‌دار شوند و در بافت نان فرو روند. بنابراین از مصرف نان‌های کپک‌زده که می‌توانند منجر به بروز بیماری‌های گوارشی شوند، خودداری کنید.

میوه‌ها پس از چیده شدن از خود گاز دی‌اکسیدکربن و اتیلن متصاعد می‌کنند. افزایش این دو گاز در یخچال باعث افزایش حرارت، رطوبت و در نتیجه رسیدن بیش از اندازه و کپک زدن میوه می‌شود. این کپک‌ها بیماری‌زا هستند و شستن یا جدا کردن بخش کپک‌‌زده دلیل بر سلامت میوه نیست. بنابراین در صورت کپک‌زدگی، همه میوه را دور بیندازید.

اگر پنیر، مربا یا رب گوجه فرنگی کپک زد، کافی است بخش کپک‌زده را جدا کرده و مابقی را مصرف کنید، اما در صورت کپک‌ زدن کره از مصرف آن جدا خودداری کنید، زیرا کپک‌ها کره را تجزیه و اکسید کرده و خطر سکته را به دنبال دارند. بنابراین تمامی کره کپک زده را دور بیندازید. مصرف پنیر کپک‌زده هم می‌تواند موجب بروز زخم معده گردد.

برای جلوگیری از کپک زدن ماده غذایی چه کنیم؟

برای پیشگیری از کپک رب گوجه‌فرنگی یک لایه روغن در سطح آن بمالید تا عمل اکسیژن‌رسانی متوقف و از تشکیل کپک جلوگیری شود.

برای پیشگیری از کپک آبغوره و سرکه نیز بطری شیشه‌ای آنها را کاملا پر کنید تا در بطری جایی برای حضور هوا وجود نداشته باشد.

ادویه جات، چای و قهوه نیز مستعد کپک زدن هستند، ولی کپک آنها مولد سم مایکوتوکسین نیست. برای پیشگیری، آنها را در جای خشک و خنک نگهداری کنید.

یخچال و فریزر کثیف یکی از دلایل فساد مواد غذایی هستند. بنابراین هفته‌ای یک بار درون آنها را بشویید.

آیا خوردن غذاهای کپک زده خطرناک است؟

کپک‌ها اغلب مرئی هستند اما توکسین‌هایی که توسط آنها ترشح می‌شود - مایکوتوکسین‌ها- مرئی نیستند، با رعایت نکاتی ویژه می‌توان از مصرف مواد سمی که ممکن است به طور ناخواسته وارد بدن شود، اجتناب کرد.

مواد غذایی، حاوی مواد شیمیایی طبیعی مورد نیازبرای سلامتی مانند ویتامین‌ها و املاح معدنی هستند، برخی از مواد غذایی مواد مضری دارند که برای سلامتی زیانبار هستنند و از آنها به عنوان توکسین (سم)های طبیعی یاد می‌شود.

بیشتر توکسین‌های طبیعی در تعداد کمی از غذاها یافت می‌شوند. مواد سمی دیگری هم هستند که در جریان آسیب موادغذایی یا در نتیجه رویش قارچ‌ها و کپک‌ها در آنها به وجود می‌آیند.

لوبیا قرمز خشک حاوی توکسین‌ طبیعی به نام لکتین است که سبب بروز ناراحتی‌های معدی و استفراغ می‌شود. با خیسانیدن لوبیا حداقل برای مدت زمان 12 ساعت و پس از آن جوشانیدن حداقل برای 10 دقیقه در آب تازه می‌توان این ترکیبات را تخریب کرد.

سیب‌زمینی به طور طبیعی به میزان بسیار کمی حاوی توکسین‌هایی به نام گلیکوآلکالوییدها است، اما چنانچه سیب زمینی جوانه زند و قسمت‌هایی از آن به رنگ سبز درآید و در معرض نور نگهداری شود؛ میزان این ترکیبات افزایش می‌یابد.
اگر چه مسمومیت شدید با این ترکیبات نادر است، اما لازم است در نگهداری سیب زمینی دقت لازم به عمل آید و نگهداری در مکانی خشک، تاریک و خنک انجام شود. در ضمن نباید قسمت‌های سبزرنگ و جوانه‌زده سیب‌زمینی خورده شود. چنانچه هنگام خوردن چیپس به قسمت‌های سبز رنگ برخورد کردید باید از خوردنشان اجتناب کنید.

سیب‌هایی که بافت آنها صدمه دیده باشد و کپک بزند حاوی توکسینی به نام پاتولین می‌شوند. به هیچ وجه از سیب‌های کپک زده و آسیب دیده استفاده نکنید. برای تهیه آب میوه نیز از سیب‌های سالم استفاده کنید.

مواد سمی که توسط جلبک‌های دریایی تهیه می‌شوند توکسین‌های جلبکی نامیده می‌شوند. برخی از صدف‌ها نیز حاوی این توکسین‌ها هستند.

ویتامینA برای رژیم غذایی روزانه بسیار مهم است، اما در بارداری مصرف بیش از حد این ویتامین ممکن است سبب آسیب به جنین شود. باید از مصرف بیش از حد فراورده‌های غذایی حاوی این ویتامین به ویژه جگر سیاه پرهیز شود.

از آنجا که کپک‌ها اغلب مرئی هستند اما توکسین‌هایی که توسط آنها ترشح می‌شود (مایکوتوکسین‌ها) مرئی نیستند، حتی در صورت حذف قسمت‌های کپک زده مواد غذایی نمی‌توان اطمینان داشت که آنها فاقد میکروتوکسین هستند.

ایمن‌ترین انتخاب به دور انداختن کل غذای کپک زده است. کپک‌ها در بیشتر انواع مواد غذایی در صورتی که شرایط مساعد باشد، رشد می‌کنند. رشد آنها در شرایط گرم و مرطوب سریع است.

اگر نان در محیط گرم نگهداری شود، کپک‌ها طی چند روز در آن رشد می‌کنند. بهترین مکان برای نگهداری نان، قفسه‌های خنک است. نگهداری در یخچال نیز مانع از رشد کپک می‌شود اما بیات شدن آن را تسریع می‌کند.

تا حد ممکن از توکسین‌های طبیعی اجتناب کنید. این مواد سمی به طور معمول زمانی می‌توانند آسیب برسانند که در مقادیر زیاد و به دفعات در طی دوره‌های طولانی خورده شوند. به همین جهت برای کاهش میزان مصرف آنها باید به نکاتی ویژه توجه شود.

رعایت تنوع در خوردن مواد غذایی، به دور انداختن مواد غذایی پس از انقضای تاریخ مصرف آنها، نگهداری صحیح مواد غذایی، پختن غذاها به شیوه صحیح، دور انداختن مواد غذایی تغییر رنگ یافته، تیره شده و آسیب دیده و دور انداختن مواد غذایی که بوی کهنگی می‌دهد و مزه تلخ غیرطبیعی دارند، از مهم‌ترین نکات در پرهیز از مصرف مواد سمی است که ممکن است به طور ناخواسته وارد بدن شوند.

منابع :

1-      تبیان / بخش تغذیه

2-      سلامت نیوز/ دکتر مینو فروزانی در گفت‌وگو با ایسنا