دگرخواهی در جانوران (خفاش خون آشام)

 

🦇رفتار دگرخواهی در جانوران مختلف

 

فداکاری خفاش‌های خون‌آشام

بیشتر مردم از خفاش‌ها خوششان نمی‌آید؛ شاید به این علت که شب گرد هستند و در تاریکی پرواز می‌کنند، برخی تصور می‌کنند که خفاش‌ها خون انسان را می‌مکند یا در غارهای بدبو زندگی می‌کنند و به شیطان تبدیل می‌شوند.
نام وَمپایر به معنی خون‌آشام یا روح تبه‌کاران و جادوگران است که ‌شب‌هنگام ‌از قبر بیرون می‌آید تا خون‌ افراد را بمکد.

این نوع قضاوت بسیار نادرست است. خفاش‌ها پستاندارانی پروازکننده‌ هستند که با مهارت بسیار زیاد پرواز می‌کنند و از یک سازوکار ردیاب صوتی پیشرفته‌ای برای جهت‌یابی استفاده می‌کنند. عموم آن ها حشره‌خوارند و از پروانه‌ها و دیگر حشرات تغذیه می‌کنند. زندگی اجتماعی دارند و برخی از گونه‌های خفاش بچه‌های خود را در محل‌های خاص شیرخوارگاه پرورش می‌دهند.
 

🦇 نوعی خفاش، به نام خفاش خون‌آشام (Desmodus rotundus) توجه فوق‌العاده‌ای نسبت به افراد کلونی خود نشان می‌دهد. این خفاش خون خورده شده را استفراغ می‌کند تا به خفاش دیگری که به هر علت در آن روز غذا نخورده است، غذا برساند.

این کار برای بقای کلونی ضروری است و نیروی لازم برای زنده‌ماندن خفاش را تأمین می‌کند. سؤال این است که از کجا می‌دانیم که این خفاش چنین کاری می‌کند؟ به جز مشاهدات میدانی جانورشناسان، شواهد علمی در مورد دگرخواهی متقابل آن وجود دارد.

زیست‌شناسانِ دانشگاه مریلند آزمایش‌هایی روی خفاش‌های خون‌آشام‌ در لانه‌ها انجام دادند. آنان به تعدادی از آن‌ها غذا دادند و به تعدادی دیگر ندادند و مشاهده کردند آن‌هایی که غذا نخورده بودند، از گروهی دیگر که غذاخورده بودند، غذا دریافت کردند. مطالعات دقیق‌تر نشان داده است که آن‌ها به‌هیچ‌وجه تقاضای غذا از خویشاوندان خود نمی‌کنند؛ بلکه خویشاوندان با میل و رغبت به آن‌ها غذا می‌رسانند. اگرچه خفاش خون‌آشام معمولی دراکولایی کوچک به‌نظر می‌رسد، اما به فکر خفاش‌های گرسنه نیز هست.

 

📚مجله رشد زیست شناسی

 

روش های عجیب تولیدمثل در جانوران (1)

😳 روش های عجیب تولیدمثل در جانوران

 

 

زنبور‌های انگل بسیار پرتعداد بوده و اکثر بی مهرگان را هدف خود قرار می‌دهند. از عنکبوت‌ها گرفته تا پروانه‌ها و دیگر زنبوریان انگلی، این بی مهرگان بیچاره را شکار کرده و تخم‌های خود را در بدن آن‌هایی که هنوز زنده هستند جای می‌دهند.

 

 

برخی با استفاده از سم، این میزبان نگون بخت را فلج می‌کنند و آن‌ها با بدون قدرت تحرک به حال خود رها می‌کنند تا لارو‌های زنبور بتوانند از درون آن‌ها را خورده و رشد کنند. برخی دیگر به هزارپایان حمله کرده تا تخم‌های آن‌ها بتوانند از شکاری که توسط هزارپا بدست می‌آید استفاده کرده و رشد کنند. این لارو‌ها معمولاً مواد شیمیایی آزاد می‌کنند که کنترل مغز میزبانشان را بدست گرفته و بدین ترتیب شانس آن‌ها برای زنده ماندن بسیار زیاد می‌شود.

 

زنبورهای انگل، تخم‌های خود را پشت عنکبوت می‌گذارند؛ اما این تازه اول بردگی این حشره است. اوضاع زمانی بدتر می‌شود که لارو زنبورها از تخم درآمده و ذره‌ذره از مایعات بدن عنکبوت تغذیه می‌کنند. لاروها حدود 10 روز پس از شکافتن پیله خود، عنکبوت‌ها را مجبور می‌کنند برای تحمل وزن سنگین عنکبوت و لاروها، تارها را پیوسته محکم‌تر کنند و این کار تا زمانی که لاروها به مرحله بلوغ برسند ادامه دارد. این شبکه تور 3 برابر و مرکز تور 30 برابر قوی‌تر از حالت عادی هستند. به‌محض آن‌که تور کامل شد، آن‌ها عنکبوت‌ها را می‌کشند.

 

 

منابع : سایت برترین ها و باشگاه خبرنگاران جوان

حقایقی جالب از زندگی هشت پا

هَشت‌پا یا اُختاپوس (نام علمی: Octopoda) یک جانور بی مهرهٔ آبزی از شاخه نرمتنان، رده سرپایان و راستهٔ هشت‌پایان (Octopoda) است. ۳۰۰ گونه هشت‌پا شناسایی شده که این تعداد، یک‌سوم از تمامی گونه‌های سرپایان را تشکیل می‌دهد. نام اختاپوس به معنی هشت پا از زبان یونانی گرفته شده است.

سر هشت پا با ۸ بازو احاطه شده که همه اندام های حیاتی این جانور در سر آن قرار دارد. رنگ و اندازه هشت پا به وسیله محیط اش تعیین می شود. هشت پاهایی که در آب سرد زندگی می کنند خیلی بزرگ تر از هشت پاهایی هستند که در آب گرم وجود دارند.

🔹روی بازوهای هشت پا دو ردیف کلاهک مکنده وجود دارد که قدرت مکش خوبی دارند (۲۴۰ کلاهک مکنده در هر بازو) و به این وسیله هشت پا می تواند خرچنگ ها و حلزون های صدف دار را شکار کند.

🔹هشت پا ۳ قلب دارد و خون اش آبی رنگ است. دستگاه عصبی فوق العاده پیشرفته ای دارد و می تواند موضوعات گوناگونی را یاد بگیرد. برخی از آزمایشات نشان می دهد هشت پا قادر به حل پازل و تشخیص اشکال و طرح ها است.

🔹هشت پا می تواند رنگ و بافت پوست اش را بر طبق محیط اش تغییر دهد و خود را از دیدها مخفی سازد (استتار کند). یکی از راه های فرار هشت پا از دست شکارچیان کیسه جوهر آن است. هشت پا مقدار زیادی جوهر تیره را از کیسه جوهر اش آزاد می کند که سبب می شود شکارچی سردرگم شود و هشت پا فرصت فرار پیدا کند.

🔹برخی از هشت پاها سمی بسیار قوی تولید می کنند که می تواند شکار را بی حس کند یا به یک انسان صدمه بزند. هشت پای حلقه آبی، خطرناک ترین گونه هشت پا است و می تواند در یک آن چند نفر را بکشد.

🌐softschools.com

مرجان ها و شقایق های دریایی

در میان اقیانوسهای جهان یکی از غنی ترین فرم های تنوع زیستی را در ساختارهای زنده ای می یابیم که مرجان نام دارند. آبسنگهای مرجانی که به ظاهر شبیه صخره هایی بی جان می باشند، درواقع جوامع زنده ای هستند که تنوع بالای موجودات ساکن آنها را در کمتر اکوسیستمی می توان شاهد بود.

مرجان ها جانورانی گیاهی شکل و استوانه ای از رده کیسه تنان هستند و اغلب دسته جمعی زندگی می کنند. در بالای استوانه ، سر آن ها قرار دارد و در پایین، صفحه ای پهن وجود دارد که به آن صفحه پایی می گویند. سلول های صفحه پایی موادی آهکی ترشح می کنند تا مرجان بر روی تخته سنگ ثابت نگه داشته شود. با ترشح این مواد، به تدریج پایه ای آهکی برای مرجان به وجود می آید. تجمع مرجان ها و ترشحات آهکی آنها، در طول دوران مختلف زمین شناسی در پیدایش جزیره کیش نقش داشته است. جزایر مرجانی و جنگل های استوایی دارای بالاترین تنوع زیستی در اکوسیستم های جهان هستند.

این آبزیان حساس بویژه در مناطق گرمسیری جهان نقش بسیار مهمی را در پایداری و تداوم حیات اقیانوسها ایفا میکنند. همچنین آبسنگهای مرجانی نقش مهمی را در پایداری و پابرجائی جوامع محلی دارند. دربیش از 80 کشور درحال توسعه جهان جوامع محلی بی شماری ازنظر تامین مواد غذائی و کسب درآمد اقتصادی وابسته به آبسنگهای مرجانی می باشند.

مرجان ها دو دسته‌اند: مرجان های نرم و مرجان های سخت.

مرجان های نرم: از اجزایی به نام پولیپ تشکیل شده‌اند. پولیـپ ها در درون خود مایعی ژله مانند دارند. دهان مرجان ها از اجزایی به نام تانتاکول تشکیل شده‌است که به وسیله آن پلانکتون ها را به دام می‌اندازد.

مرجانها به دو طریق تقسیم سلولی و حرکت لاروها تولید مثل می‌کنند، سیستم دفاعی و تهاجمی هم دارند. مرجانها تا جایی که مواد غذایی دارند رشد می‌کنند، سپس رشد آنان متوقف گردیده و اجازه رشد به گونه‌های دیگری می‌دهند که فرصتهای غذایی مناسب تری دارند.

عوامل از بین برنده مرجان ها

به طور کلی مرجانها به نوسانات شرایط محیطی و به‌خصوص شوری، شفافیت آب، اکسیژن محلول و درجه‌ی حرارت بسیار حساس بوده و لذا دامنه‌ی تحمل کمی نسبت به شرایط محیطی دارند و به همین دلیل افزایش آلودگی‌های مختلف در محیط‌های دریایی، این اکوسیستم را سریعا دچار نابودی می‌کند.

رده آنتوزوآ

آنتوزوآ ، پلیپهای دریایی به شکل گل هستند و به اندازه‌های کوچک یا بزرگ یافت می‌شوند. بافت و تریکب آنها نسبتا محکم است و به علت وضع مری و دیواره‌های داخلی آن به تقارن دو شعاعی ، تمایل دارند. همگی به شکل پولیپ هستند که معمولا بر روی تخته سنگها ثابت می‌باشند و هیچ نوع تغییر محل نمی‌دهند. گاهی جدا و منفرد زندگی می‌کنند ولی غالبا کلنی‌های بزرگ درست می‌کنند. این جانوران در آبهای گرم سطحی فراوان هستند ولی بعضی در آنها در دریاهای قطبی ساکن هستند و گونه‌های مختلف از خطوط جزر و مد تا اعماق 5300 متری یافت می‌شوند.

معمولا سلولهای جنسی نر و ماده در بدن افراد مختلف بوجود می‌آیند و در عده‌ای عمل لقاح در حفره گوارش ماده صورت می‌گیرد و مراحل اولیه نمو در این حفره‌ها ، آغاز میشود. از حفره مزبور لاروی به نام پلانو خارج می‌شود و رویان از این به بعد به حالت مجتمع به سر می‌برند، شروع به جوانه ‌زدن می‌کند . بنابرین در اثر جوانه زدن به وجود می‌آید و افراد کلنی بوسیله لوله باریکی به هم مربوط می‌شوند، این رده شامل شقایق دریایی ، مرجان و ... است.

خصوصیت مرجانها

مرجانها ، سازندگان اصلی تشکیلات یا جزیره‌های کوچک دریایی و توده‌های سختی بوجود می‌آورند که قادر به مقاومت در برابر امواج کوبنده دریاها هستند. بسیاری از جانوران در میان مرجانها به سر می‌برند و در سلولهای بعضی از مرجانهای سطحی آب ، جلبکهای قهوه‌ای وجود دارد. اجزای مرجان عبارت از یک پلیپ شقایق مانند کوچکی است که دارای شاخکهای کوتاه و عضلات مختصر است و فاقد صفحه پایی می‌باشد و در یک جام سنگی ، زندگی می‌کند و تیغه‌های شعاعی جانور در کف آن قرار دارد.

تولید مثل این پولیپها به صورت کلنیهای متراکم ، مرجانهای آهکی و تشکیلات مرجانی تولید می‌کنند. این جانوران به آبهای تا 20 درجه سانتیگراد یا گرمتر احتیاج دارند و از سطح تا اعماق 37 متر ، میان 28 درجه شمالی و 28 درجه جنوبی به سر می‌برند. در اطراف فلوریدا و هند غربی و دریای مرجان هاوایی و فلیپین تا استرالیا و آفریقای شرقی فراوان هستند. تعدادی از مرجانهای سنگی مانند فونژیا (fungia) و ... منفرد هستند و بعضی از اینها تا اعماق 7650 متری یافت می‌شوند.

از تشکیلات مرجانی اشکال زیر بوجود می‌آید

• رشته‌های ساحلی که از ساحل تا مسافتی به طرف دریا کشیده می‌شود.
• رشته‌هایی که بوسیله آبگیرها یا مردابهای با وسعت و عمق معین از ساحل مجزا می‌شوند.
• آتول یا جزیره‌های دایره‌ای که دو آبگیر یا مردابی را فرا می‌گیرند.

اگرچه بیشتر مردم مرجان ها و شــقایق های دریایی را با گیاه اشــتباه می گیرند، ولی آنها در حقیقت گروهی ازحیوانات ساده و قدیمی به نام ( Cenidarial ) هســتند. عــروس های دریایی هم چنین از این گروه به حساب می آیند. این حیوانات به وسیله بدن متقارن که معمولا با چنگال های نیش دار همراه هســتند و با دهان مرکزی، مشخص می شــوند. ساختار مرجان دریایی از  صدهــا و یا هزاران نــوع از این گونه های حیوانی کوچک که مانند یک کلنی با همدیگر رشد می کنند، تشکیل می شود .

این پلیپ های مرجانی نازک سازنده صخره های مرجانی هستند. این اسکلت های نازک کلسیمی سالیان سال روی هم جمع شده اند تا بزرگترین ساختارهای زنده در جهان را تشکیل دهند. اکثــر آنها به صورت کلنی و متصل به هم زندگی می کنند. ولی تعــداد اندکی از آنها مثل عروس های دریایی، زندگی آزاد دارند. بیش تر این حیوانات از ســلول های گزنده و نیش دار که به آنها نماتوسیست گفته می شود برای صید طعمه استفاده می کنند .

تعداد اندکی از آنها به خصوص عروس دریایی، قادرند که گزش های دردناکی را روی بدن انسان بوجود آورند. شقایق های دریایی به خاطر داشتن ارتباط هم زیستی با اعضای خانواده دلقک ماهیان معروف هستند، این نوع خاصی از زندگی است که هردوحیوان با همدیگر کار می کنند تا این که از یک دیگر ســود ببرند. شقایق دریایی وظیفه تامین امنیت دلقک ماهی را دارد و دلقک ماهی غذا را برای شــقایق دریایی فراهم می کند. در ذیل فهرســتی از بعضی از اعضای معروف Cenidaria ذکر شده است .

مرجان آناناسی ( Montastrea cavernosa ) :

مرجان آناناســی یکی از گونه هایی اســت کــه پولیپ هــای کوچک آن یــک الگوی صفحه ای، شــانه زنبوری دارنــد. کلنی آن مانند یک ساختار گنبدی شکل است. پولیپ ها معمولا ســبز یا قهوه ای رنگ هستند، اما گاهی به صورت قرمز رنگ یا نارنجی هم یافت می شــوند. آنها شبانه به وســیله دراز کردن شاخک های حســاس ظریف و نیمه شفاف تغذیه می کنند .

مرجان های شاخ گوزنی ( Oxycirrhites typus ) :

مرجان های شــاخ گوزنی گونه های سخت مرجانی هستند که ساختار شاخه ای شبیه به شاخ گوزن را تشکیل می دهند. کلنی ها معمولا قهوه ای طلایــی با نوک های رنگ پریده هســتند اما می توانند به صورت آبی و صورتی، بنفش، نارنجی، سبز و زرد هم دیده شــوند. این مرجان ها بومــی نواحی جزایر کارائیب هستند .

مرجان های مغزی شکل ( Diploria strigosa ) :

تنــوع گونه ای مختلفــی از مرجان های مغزی شکل در سراسر دنیا یافت می شوند. همگی اسم خود را از لبه های مغزی شکل که روی ســطح آن قرار دارند، می گیرند. مرجان مغزی صاف، ســاختارهای بزرگ گنبدی شــکل تا حدود 1/2 متر تشکیل می دهند. گونه های رایج در جزایر کارائیب از فلوریــدا تا جزایر پاناما ( در هند غربی ) وجود دارند .

مرجان های مشعلی شکل( Caulastrea furcata ) :

مرجان های مشعلی شکل گونه های رنگی زیبایی با ظاهر شــیرینی مانند هستند. پولیپ هــای آنها قهوه ای بــا رگه های زرد هســتند. درون آنها سبز نئونی است. این مرجــان ها اغلب به صورت کوچک و خوشه های محکم و سفت یافت می شوند. به صورت شب نما هستند و شاخک های ظریف خود را شبانه جهت دریافت غذا دراز می کنند .

مرجان های ستاره ای شکل ( Galaxea fascicularis ) :

مرجــان های ســتاره ای شــکل یکی از گونه های مرجانی سخت هستند که یک اسکلت ســخت کلسیمی شبیه به سنگ را تشــکیل می دهند. ریشه های کوچک و بیضی شکلی از هسته مرکزی زرد مایل به قهوه ای آن بالا زده اســت که هر کدام شامل پولیپ ستاره ای شکل سفید رنگ نازک اســت. مرجان ســتاره ای شکل در سراسر جزایر کارائیب و هندوستان غربی یافت می شــوند و معمولا تا ارتفاع حدود 30 سانتی متر، رشد می کنند .

مرجان های جامی شکل ( Turbinaria reniformis ) :

مرجان های جامی شــکل، گونه مرجانی سخت هستند که در شکل های متنوعی رشد می کنند. اسکلت سخت مرجانی به وسیله برآمدگی های ناهمواری احاطه شده است. پولیپ های ظریف شبیه گل زمان تغذیه آن نمایان می شوند. این مرجان ها در رنــگ هــای مختلــف زرد، بنفــش، خاکستری، سبز و قهوه ای یافت می شوند .

مرجان های آفتابی شکل ( Tubastrea aurea ) :

ایــن مرجان های زیبا نارنجی و زرد رنگ ســخت، جاهای تاریک را می پســندند. آنها در دهانه آســتر شکاف ها و غارهای زیر دریایی یافت می شوند. این مرجان ها پولیپ های نارنجی روشن، با پایه سنگی و کاملا زرد رنگ یافت می شوند و بومی صخره های نواحی اقیانوس آرام در چین و هندستان هستند .

مرجان های جوشان ( Plerogyra sinuosa ) :

مرجان های جوشــان گونه هــای نادر و اندک یاب هستند که ویزیکول های پولیپ گرد حبــاب دار دارند کــه در طول روز پهناور هستند. حباب های جوشان آن جهت جمع آوری نور که برای رشــد آن نیاز اســت، پهن می شــوند. در هنگام شب شاخک های حســاس برای تغذیه گسترده می شوند. مرجان های جوشــان یا حبــاب دار در نواحی اقیانــوس آرام در چیــن، هند و استرالیا یافت می شوند .

مرجان های انگشتی گرزی ( Porites porites ) :

مرجان انگشــتی گرزی گونــه بومی در سراسر صخره های مرجانی جزایر کارائیب و خلیــج مکزیــک هســتند. پولیپ ها، شــاخک های حساس شبیه به گل دارند که در خوشه های ضخیم رشد می کنند. کلنی ها شاخه های بلندی را تشکیل می دهنــد که در انتها حجیم شــده اند. این شاخه ها معمولا تا 30 سانتی متر هم دراز می شوند .

مرجان های گل کوزه ای ( Goniopora lobata ) :

این مرجان یکــی از گونه های زیبای مرجانی است که یک شکل گنبدی سخت دارند که از صدها شاخه حساس شبیه گل نشأت می گیرد. این شاخک های حساس در جریــان های آب مــوج می زنند و به علت وجود جلبــک Zooxanthellae  به رنگ سبز دیده می شوند. آن ها در تمامی  نواحی  اقیانوس هند و آرام به صورت بومی یافت می شوند .

شقایق های شلاقی ( Muricea muricata ) :

شقاایق دریایی شلاقی،  گونه ای است که در اشکال خوشه های انگشتی بلند یا شکل های شلاق مانند رشد می کنند. آنها معمولا رنگ پریده اند و یا اینکه زرد رنگ هستند و در صخره های مرجانی استوایی کارائیب، هندوستان غربی یافت می شوند. شلاق ها با هزاران پولیپ مرجانی شبیه با شقایق ظریف پوشیده شــده اند که مواد مغذی را از دریا فیلتر می کنند .

شقایق  بادبزن دریایی ( Gorgonia flabellum ) :

شقایق های بادبزنی بیش تر شبیه گونه های شلاقی هستند. تفاوت اصلی این است که بادبزن دریایی روی سطح بیش تری ظاهر می شوند در حالی که انشعابات در هم پیچیده ای دارند که ظاهری شبیه به بادبزن دارند. در نواحی کارائیب و در رنگ های قرمز تا زرد و بنفش یافت می شوند .

شقایق های گل کلمی قرمز ( Dendronephthya rubeola ) :

شــقایق های گل کلمی قرمــز رنگ نرم شــاید یکی از زیباترین ها باشند. در نواحی اقیانــوس آرام چین و هندوســتان یافت می شوند. این مرجان ها می توانند در تعداد بســیار زیــاد در تمام  صخره های ســنگی یافت شوند. ساختار شــفاف و گل کلمی شکل آن در رنگ های قرمز تا نارنجی تیره دیده می شوند. گونه های شب نما در طول شب تغذیه می کننــد و در طول روز به صورت یک توپ پنهان می شوند .

شقایق های کفش پادری ( Zoanthus pulchellus ) :

این شقایق در حقیقت یک پولیپ مرجانی نرم کوچکی شــبیه شــقایق است که به صورت کلنی های بزرگ رشد می کند. هر پولیپ 0/6 سانتی متر اندازه دارد. اما کلنی ها می توانند تا چندین فوت مربع برسند. آنها می توانند اغلب صخره ها را بپوشانند.اســکلت های شــقایق های مرده صخره های مرجانی هندوســتان غربی و پاناما را  در بر گرفته اند .

 

شقایق  نوک چماقی ( Corynactis californica ) :

این شقایق ها اســم شان را از شکل گرد شده شفاف انتهای شاخ هایشان گرفته اند.این ها شفاف و کوچک در اندازه های 2/5 سانتی متری هستند و در رنگ های قرمز تا صورتی، نارنجی، بنفش و قهوه ای هم یافت می شوند. معمولا در نزدیک سواحل صخره ای سواحل اقیانوس آرام از شمال کالیفرنیا  تا پنسیلوانیا دیده می شوند .

 

شقایق فرش مانند ( Stoichactis gigas ) :

شــقایق فرش مانند یکــی از بزرگ ترین گونه های شقایق اســت. بعضی از گونه ها به 97 ســانتی متر می رسند. شاخک های حســی کوتاه این شــقایق ها باعث گزش های تند در پوست انسان هایی که بدون محافظ هستند می شوند. آن ها از گزش بــرای مهار کردن طعمه های خود استفاده می کنند .

شقایق های با زمینه بنفش ( Heteractis magnifica ) :

یکی از بزرگ ترین گونه های شــقایق اســت که می توانند منزل گاه دلقک ماهیان باشــند. این شقایق ها در سراسر اقیانوس هند یافت می شوند و در نواحی اقیانوس آرام در هند و چین هم دیده می شوند. پایه و زمینه بنفش رنگ روشن این شقایق ها به وســیله شاخک های بزرگ ســبز رنگ نمایان می شود. رنگ سبز به وسیله جلبک هم زیست ( Zooxanthella ) تولید می شود .

شقایق سبز ( Anthopleura xanthogrammica ) :

این شقایق سبز روشــن زیبا تا اندازه 30 ســانتی متری رشــد می کند. رنگ آن از سبز تا خاکســتری یا سبز خاکستری متفاوت اســت و به وسیله شاخک های حساس جای گرفته در دور دهان مرکزی آن که به صورت کوتاه و ضخیم هســتند مشخص می شود. این شــقایق در روی صخــره ها و اســتخرهای جــزر و مدی خطوط ساحلی اقیانوس آرام از آلاسکا تا پاناما یافت می شوند .

 

دکتر مسعود صیدگر، دکتر اسد عباسپور انبی/مرکز تحقیقات آرتمیای کشور،موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور،سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی

منبع : ماهنامه نسخه حیوانات

خزندگان ایران/مار شتری

نام فارسی : مار شتری یا شترمار

نام علمی: Spalerosophis diadema cliffordi

نام انگلیسی: Diadem Snake

مشخصات : پولکهای گونه ای و جلو پیشانی منقسم به چندین پولک کوچک ،‌ دارای 8 تا 12 دور چشم ، لب بالا دارای 11 تا 13 پولک و لب پائین 11 تا 14 پولک ، پولکهای پشتی 27 عدد (ندرتا 29 یا 31 عدد) و در قسمت قدامی بدن کمی برجسته و در قسمت خلفی تیغه درا ، لب بالا به وسیله یک ردیف پولک از چشم مجزا ، پولکهای سطح شکمی 216 تا 248 و سطح زیرین دم 64 تا 87 عدد ، پولک مخرجی منفرد .

بدن به رنگ نخودی ، خاکستری روشن ، قهوه ای روشن زیتونی با سه ردیف خالهای تره رنگ طولی ممتد ،‌سطح پشتی دارای خال های تیره رنگ چهار ضلعی با حاشیه زرد رنگ همراه با خالهای تیره رنگ و یک در میان در سطح جانبی ،‌رنگ سطح شکمی روشن و فاقد خال . حداکثر طول 188 سانتیمتر ، دم 27 سانتیمتر .

تغذیه از مارمولکها و موشها .

زاد و ولد : تخمگذار ، 3 تا 5 تخم می گذارد .

زیستگاه : مناطق صحرایی و نیمه صحرایی ،‌کوهستان‌ها و بوته زارها .

انتشار جغرافیایی : مصر و مناطق شمالی آفریقا و در جنوب تا سودان و در قسمت شرقی به صحرای سینا ، فلسطین ، سوریه ، اردن ، عراق ، ایران ، عربستان ، افغانستان ، پاکستان .

پراکندگی : استانهای تهران ، مرکزی ، خوزستان ، فارس ،‌کرمان ، سیستان و بلوچستان ،‌هرمزگان ، یزد ، اصفهان ، بوشهر ، قم ، قزوین ، همدان ،‌ زنجان ، گلستان ، لرستان ، خراسان ، سمنان .

negahmedia.ir

پروانه مونارک

پروانه شهریار (Monarch butterfly) با نام علمی (Danaus plexippus) نوعی پروانه است. این پروانه از خانواده فرچه‌پا است.

پروانه شهریار هر ساله از کوه‌های راکی به مکزیک مهاجرت می‌کند. این پروانه حشره افتخاری ایالت تگزاس است.

پروانه مونارک حشره ی کوچی است به اندازه ۵۰ تا ۸۰ میلی متر که در ساختار بدنی خود، لوله گوارش، قلب پشتی و طناب عصبی شکمی دارد.

تنفس این جاندار از نوع نایدیسی است و جابجایی مواد در بدن او به وسیله دستگاه گردش خون باز و همولنف صورت می گیرد.

تولید مثل مونارک با تخم گذاری است و همانند سایر پروانه ها مراحل دگردیسی کامل را طی می کند.

بعد از خروج از تخم، به صورت یک نوزاد کرمی شکل است که از برگ تغذیه می کند و پس از چند بار پوست اندازی وارد مرحله شفیره می شود و تغییراتی پیدا می کند تا به پروانه تبدیل شود. از این پس غذای مونارک بالغ شهد گل ها است.

پروانه مونارک به علت توانایی مهاجرتش مورد توجه دانشمندان و زیست شناسان قرار گرفته است.

این پروانه سالانه هزاران کیلومتر را از مکزیک تا جنوب کانادا طی می کند تا به محلی مناسب برای زندگی اش برسد.

نکته جالب توجه این است که جانداری به این کوچکی چگونه مسیر حرکتش را تشخیص می دهد؟!

پروانه مونارک همچون سایر حشرات چشم مرکب دارد و می تواند نور خورشید را تشخیص دهد.

نور خورشید روی سلول های عصبی پروانه اثر گذاشته و با پردازش های مغزی می تواند جایگاه خورشید را در آسمان تعیین کرده و مسیر خود را بیابد.

بدیهی است که در جهت یابی مونارک نور خورشید نقش کلیدی دارد. بنابراین تنها در روز قادر به جهت یابی و مهاجرت است.

                         لارو مونارک                                              آغاز خروج مونارک از پیله

   

منابع : ویکی پدیا و علم نما

استتار های بی نظیر

اگه منو پیدا کردی؟

یک کرم صدپا روی برگ درخت

ملخ سبز در میان گیاهان همیشه بهار

جاگوار در میان خزان برگ ها

قورباغه بر روی دیوار

پرنده چیف چاف در لابه لای برگ های خشک درخت

سنجاقک امپراتور در برکه

خرچنگ در میان شن‌ها

مارمولک پرنده که به نام اژدهای پرنده نیز شناخته می شود روی تنه درخت

گل یا عنکبوت؟

بیولومینسانس (زیست افروزش) چیست؟

کلمه "بیولومینسانس" از دو کلمه "بیو" و "لومینسانس" تشکیل شده که بیو به معنی "موجود زنده" و لومینسانس به معنی "انتشار نور سرد".
بنابراین بیولومینسانس به انتشار نور از برخی از موجودات زنده گفته می شود.

بیولومینسانس در موجودات مختلف با اشکال ظاهری متنوع و با مکانیسم‌های مختلف انجام می‌شود. برخی جانوران اندام‌های نورانی پیچیده‌ای که مانند چشم است دارند، در این جانوران انتشار نور تحت کنترل سیستم عصبی است و نور بر اساس نیاز یا باتحریک عصبی آزاد می‌شود. از جمله این جانوران ماهی منور و اختاپوسهای نور افشان است. در برخی دیگر یک سلول منفرد همه‌ی دستگاه‌های مورد نیاز برای نشر نور را دارد و نور به طور ممتد نشر می‌شود (باکتری‌ها و قارچ‌های منور از این دسته هستند). بسیاری از گروه‌های دیگر موجودات لومینسانس حد واسط این دو گروه اند.

به بیان دیگر ، بیولومینسانس یا زیست افروزش، عبارت است از تولید نور به وسیله‌ یک ارگانیسم زنده، که به دلیل اکسیداسیون یک پیش ماده (سوبسترا) نظیر لوسی فِرین توسط آنزیم لوسی فِراز رخ می‌دهد. باکتری‌های نورافشان، فراوان ترین موجودات زنده بیولومینسانت هستند که اغلب در زیستگاه‌های دریایی یافت می‌شوند.
🔹واژه‌ی لومینسانس به معنی انتشار نور سرد است. منظور از نور سرد این است که کمتر از ۲۰ درصد تابش حرارتی تولید می‌شود و لومینسانس یا نور سرد نباید با فلورسانس، فسفورسانس و یا شکست نور اشتباه شود.
🔹بیولومینسانس (تولید و نشر نور) در اثر انجام یک واکنش شیمیایی - آنزیمی، از موجودات زنده است و بر خلاف واکنش‌های زیستی معمول، که انرژی به صورت گرما به محیط داده می‌شود، انرژی این واکنش به انرژی نورانی مبدل می‌شود.

🔆 Aliivibrio fisher
یک باکتری است که به دلیل توانایی تولید نور به آن باکتری بیولومینسانس گفته می شود.

حشره شب تاب

هیدر و جاودانگی انسان

هیدر، از کیسه تنان است. 

رنگ سبز هیدر ناشی از جلبک های همزیستی است که در بافت های هیدر به سر میذبرند. هیدر کیسه گوارش یک طرفه دارد و شبکه ای از تارهای عصبی در بدنش گسترش یافته و سراسر بدن هیدر را در بر می گیرند دیواره بدن هیدر شامل دو لایه مشخص است .
1⃣ لایه خارجی اپیدرمیس (epidemis)
2⃣ لایۀ داخلی گاسترودرمیس (gastrodermis) و یک لایه نازک غیر سلولی به نام مزوگله (mesoglea) بین آنها است.
از ویژگی های هیدر و سایر مرجانها داشتن اندام گزنده ای به نام نِماتوسیسْت (nematocyst) است. نماتوسیست کپسول کوچکی از مواد شبه کتینی است که در آن یک رشته مارپیچی نخی شکل وجود دارد که در مواقع خطر این رشته به بیرون از کپسول رها می شود.
🔶هیدر هم از طریق جنسی و هم از طریق غیر جنسی تکثیر پیدا می کند.

هیدر جانوری آبزی است که هرگز پیر نمی‌شود و نمی‌میرد. راز عمر جاویدان این جانور در یک چیز است: «توانایی بازسازی سلولی»
🔷 پیری فرآیندی پیش رونده است که در طی آن تغییراتی در روند فعالیت‌های فیزیولوژیکی در طول عمر یک ارگانیسم رخ داده که سبب کاهش توانایی‌های جسمانی و افزایش حساسیت به چالش‌های زیست محیطی و آسیب‌های فیزیکی به پیکرش می‌شود.
🔷 هیدر جانوری کوچک از شاخه گزنده‌تباران است. این جانوران آبزی که طول آنان حداکثر به ۱۰ میلیمتر می‌رسد، بومی مناطق معتدل و گرمسیر هستند. این جانور به دلیل توانایی فوق‌العاده در بازسازی سلولی عمر جاویدان دارد.
🔷 ️راز عمر ابدی هیدر در سلول‌های ساده آن است که قادرند تا یک چرخه زیستی را طی کند. سلول‌هایی با توانایی تقسیم بالا که می‌توان آنها را نوعی سلول‌ بنیادی خواند که به او این توانایی را اعطا می‌کند تا عمری جاودان بیابد.
🔷 در بدن انسان و سایر جانوران نیز سلول‌های بنیادی وجود دارد که در مواقع لازم با تقسیم و تمایز سلولی جایگزین سلو‌ل‌های مرده می‌شوند و به ترمیم بافت‌های آسیب دیده کمک می‌کنند.
🔷 سلول‌های موجودات در طی عمرشان پیر شده و قابلیت انجام فعالیت‌های خود را از دست می‌دهند و نهایتا می‌میرند. این سلول‌ها به تدریج با سلول‌های دیگری جایگزین می‌شوند تا موجود زنده بتواند به حیات خود ادامه دهد. با افزایش سن موجودات زنده میزان بیشتری از سلول‌های پیکرش از بین می‌رود و به مقدار کمتری جایگزین می‌شود که نتیجه آن پیری و سرانجام از کار افتادگی بافت‌ها، اندام‌ها و نهایتا مرگ است.
👈 مطالعه بر روی حیواناتی مانند هیدر و کشف رازهای مرتبط با چگونگی تقسیم سلولی بدون فرسایش می‌تواند کمک کند که انسان به آرزوی دیرین خود یعنی طول عمر جاویدان برسد.

منبع: مجله زیست شناسی شریان

گوناگونی جانوران/اسفنج ها

جانوران بسیار گوناگونند. توانایی آنها با سازگاری در محیط های مختلف سبب شده است که این موجودات در سراسر کره زمین در شرایط گوناگون محیطی به شکل های متفاوت زندگی کنند. دانشمندان عقیده دارند که هنوز نیمی از انواع جانوران بر روی کره ی زمین شناخته نشده اند.

اسفنج ها (پوریفرا) ساده ترین جانورانند. این جانوران که اغلب دریازی هستند به صورت کلونی زندگی می کنند  تا کنون حدود 5000 گونه آنها شناخته شده است اسکلت اسفنج ها از آهک، سیلیس و یا نوعی پروتئین سخت تشکیل شده است . و بر این اساس اسفنج ها به سه دسته آهکی، شیشه ای و شاخی طبقه بندی می شوند. بدن یک اسفنج بالغ از سه لایه سلول مختلف تشکیل شده است این جانوران به طریقه جوانه زدن و یا قطعه قطعه شدن زیاد می شوند این جانوران تولید مثل جنسی نیز دارند و با تشکیل تخم زیاد می شوند.

اندازه آنها از چند میلیمتر تا چندین متر تغییر می‌کند. رنگ این جانوران نیز گوناگون است و از خاکستری تا قرمز ، نارنجی ، آبی ، بنفش و سیاه تفاوت دارد. اسفنجها در آبهای شور و اعماق مختلف دریا یافت می‌شوند و تنها یک راسته از این جانوران در آب شیرین زندگی می‌کند.

اسفنجها معمولا خود را به سنگها و اجسام جامدی که در آب وجود دارد می‌چسبانند. تعیین هویت و انتساب اسفنجها به جانوران ، در اواسط قرن نوزدهم میلادی صورت گرفت. تعیین جایگاه اسفنجها در رده‌بندی جانوران دقیقا مشخص نیست. به علت هضم داخل سلولی ، اسفنجها از سایر جانوران پریاخته‌ای متمایزند و به این جهت به آنها پرآزیان نیز گفته می‌شود.

مشخصات کلی

• تقارن در آنها شعاعی است و برخی نیز فاقد تقارن هستند. برخلاف جانوران عالیتر بدن آنها فاقد ساختار مشخصی است.
  
  
• تمامی یا قسمتی از پوشش داخلی این جانوران ، از کوانویست (سلول های یقه‌دار) پوشیده شده است.
  
  
• بدن مجهز به سوراخ ها ، مجاری و دالانهای زیادی است که دائما آب در آنها گردش می‌کند و غذا و اکسیژن را به قسمت های مختلف بدن می‌رساند.
  
  
• این جانوران فاقد اندامهای حرکتی هستند. هضم در آنها ، درون یاخته‌ای است.
  
  
• بدن از اسکلت داخلی که سوزنه (Spicule) نام دارد، تشکیل شده است.
  
  
• تولید مثل از راه جنسی و غیرجنسی است. تولید مثل غیرجنسی از راه جوانه زدن ، و تولید مثل جنسی از راه ترکیب تخمک و اسپرماتوزوئید صورت می‌گیرد.
  
  
• لارو این جانوران مژکدار و در آب شناور است.

رده بندی اسفنج ها
اسفنج ها را بر اساس ساختمان اسکلت درونی به 4 رده تقسیم می‌کنند.

• رده اسفنج های آهکی با اسپیکول هایی از جنس کربنات کلسیم مانند لوکوسولینا.
  
  
• رده اسفنج های شیشه‌ای با اسپیکولهای 6 محوری سیلیسی.
  
  
• رده دمواسپونژیا متشکل از تارهای اسپونژین یا اسپیکول های سیلیسی و یا هر دو.
  
  
• رده اسکلرواسپونژیا با اسکلت داخلی آن مشابه با اسفنج های معمولی.

لوکوسولینا یک اسفنج ساده

لوکوسولینا یکی از ساده‌ترین اسفنجهاست که به صخره‌های مناطق کم عمق ساحل دریا چسبیده است. لوکوسولینا از تعدادی تشکیلات لوله ‌مانند که بطور عمودی بر روی لوله‌های افقی دیگر قرار گرفته‌اند، تشکیل شده است. هر لوله عمودی ، درون حفره اسپونگوسل قرار دارد و از بالا از راه دهانچه با محیط بیرون در ارتباط است. جنس اسپیکولها در لوکوسولینها ، کربنات کلسیم است. شکل بیرونی روزنه‌ها با یکدیگر تفاوت دارد. برخی از آنها به صورت میله ساده و یا یک محوری هستند و پاره‌ای دیگر سه یا چهار محور دارند.

به اسپیکولهای بزرگتر که ساختار اصلی اسکلت جانور را تشکیل می‌دهند مگااسکلرو اسپیکولهای کوچکتر را میکرواسکلر می‌گویند. دیواره بدن جانور ، مجهز به سوراخهای ریز و متعددی به نام روزنک است که سطح بیرون بدن را به حفره درونی اسپونگوسل مربوط می‌سازد. مزانشیم از ماده کلوئیدی با غلظت ناچیز تشکیل یافته است. کوانوسیت‌ها که یاخته‌های لاله مانندی هستند، از سمت پایه ، بر روی مزانشیم قرار گرفته‌اند و تاژک آنها متوجه اسپنگوسل است.

تاژکها با حرکت خود جریانی از آب را بوجود می‌آورند و آب را از روزنکها به حفره درونی انتقال می‌دهند و در نهایت ، آب از دهانچه خارج می‌شود. تخمین زده شده که اسفنجی با حجمی حدود 8 سانتیمتر مکعب ، قادر است در روز بین 23 تا 28 لیتر آب را از خود عبور دهد. با گردش آب ، جانور، از اکسیژن و مواد غذایی موجود در آن به منظور تنفس ، تغذیه و انتقال مواد زاید بهره می‌گیرد. لوکوسولینها از پلانکتونها و ذرات آلی کوچک در آب ، تغذیه می‌کند. این جانور ، عصب و یاخته‌های حسی ندارد، از اینرو هر یاخته ، مستقلا نسبت به محرک های محیطی از خود واکنش نشان می‌دهد.

مجاری در اسفنج ها
ساختمان مجاری در اکثر اسفنج ها ، بسیار پیچیده و دارای انشعابات زیادی است. مجاری با توجه به نوع انشعابات ، به سه گروه تقسیم می‌شوند.

آسکون: که در لوکوسولینا از یک مجرای ساده به نام استیتوم تشکیل یافته و محیط پیرامون را مستقیما ، با حفره اسپونگوسل مربوط می‌کند.
سیکون: از دو نوع مجرا تشکیل شده که از آن دو نوع ، تنها مجاری شعاعی ، از کوانوسیت پوشیده شده است.
لوکون: دیواره بدن در این نوع از اسفنج ها ضخیم تر بوده و دارای مزانشیم زیادتری است. مجاری از انشعابات پیچیده تشکیل می‌یابد و یاخته‌های کوانوسیت ، منحصر به بخش های ویژه‌ای از این مجاری هستند.

استخوان‌بندی

بدن نرم اسفنج ها به وسیله اجسام ریز متعددی به نام سوزنه (اسپیکول) که به صورت بلورهایی در درون مزانشیم جایگزین شده‌اند نگهداری می‌شود. ترکیب شیمیایی اسپیکول ها ، در انواع مختلف اسفنج ها تفاوت دارد. در لوکوسولینا و سیفا ، از جنس کربنات کلسیم و در اسفنج های شیشه‌ای ، از جنس سیلیس است.

اسپیکول ها از نظر اندازه و شکل خارجی متفاوت هستند. برخی از آنها پیچیده‌اند. اسفنج های حمام و برخی دیگر از اسفنج ها دارای الیاف اسفنجی هستند. ترکیب شیمیایی این ماده مانند ناخن و پشم ، از جنس اسکلروپروتئین و کاملا در برابر آنزیم ها مقاوم است.

تولید مثل در اسفنج ها

تولیدمثل غیرجنسی هرگاه قسمتی از اسفنج آسیب ببیند یا از بین رود، مجددا ترمیم می‌شود. قابلیت ترمیم در اسفنج ها ، بسیار زیاد است. به طوری که هرگاه یاخته‌های بدن اسفنجی را کاملا از هم مجزا کنند و یاخته‌ها را مجاور هم قرار دهند، اسفنج دوباره به صورت اولیه خود در می‌آید. تکثیر بسیاری از اسفنجها از راه جوانه زدن است. جوانه ممکن است از تنه اصلی جدا شود و یا متصل باقی بماند که در این صورت به تدریج بر توده اسفنج افزوده می‌شود. اسفنج هایی که در آب شیرین زندگی می‌کنند، دارای جوانه‌های داخلی هستند.

تشکیل جوانه‌های داخلی ، اسفنج ها را از شرایط نامناسب محیطی ، مانند سرما و خشکی مصون نگه می‌دارد. جوانه‌ها توسط ارکئوسیت‌ها که محتوی مواد غذایی هستند، احاطه می‌شوند و گاهی نیز غشایی مقاوم و مجهز روزنه ، را فرا می گیرد. در شرایط نامساعد که تنه اصلی اسفنج از بین می‌رود، جوانه‌ها آزاد می‌شوند. در شرایط مناسب برای رشد جوانه ، ارکئوسیت‌ها از میان میکروپیل دیواره مقاوم بیرون می‌آیند و تشکیل اسفنج جدیدی می‌دهند.

تولید مثل جنسی در اسفنجها

بعضی از اسفنج ها مثل سیفا ، یک جنسی و برخی دیگر دو جنسی هستند. تخم و اسپرم ، از ارکئوسیت ها مشتق می‌شوند. اندام تناسلی در اسفنج وجود ندارد. تخم درون مزانشیم باقی می‌ماند و به وسیله اسپرم ، اسفنج دیگری بارور می‌شود. ابتدا تخم بارور شده سه بار پی‌درپی تقسیم می‌شود و هشت یاخته جدید بوجود می‌آورد.

سطح تقسیم بعدی ، افقی است. هشت یاخته بزرگ ، اپیدرم را تشکیل می‌دهد و هشت یاخته کوچک ، کوانوسیتها را بوجود می‌آورد. این مرحله بلاستولاست و حفره داخلی بلاستوسیل نیز وجود دارد. پس از این مرحله لارو شناگر آزاد ، به نام آمفی بلاستولا بوجود می‌آید که به زودی ساکن می‌شود و پس از طی دوران رشد و نمو ، اسفنج بالغ را می‌سازد.

اسفنج های آب شیرین
این اسفنج ها به صورت توده‌های نامنظم رشد می‌کنند، بزرگی آنها به اندازه مشت گره کرده انسان است. پاره‌ای به رنگ زرد یا قهوه‌ای هستند و برخی دیگر ، چون در مجاورت نور آفتاب قرار گیرند، رنگ سبز به خود می‌گیرند. پیدایش رنگ سبز ، به علت وجود جلبک است که درون مزانشیم اسفنج های آب شیرین زندگی می‌کنند.

رابطه ی اسفنج ها با سایر موجودات

جانوران کمی وجود دارند که به اسفنج حمله می کنند یا از آن ها تغذیه می نمایند. که احتمالا این موضوع به خاطر وجود اسپیکول در اسفنج ها و یا به خاطر ترشحات نامطبوع آن ها باشد.

اما بسیاری از بند پایان، کرم ها، نرم تنان برخی از ماهی ها در حفره های موجود در بدن اسفنج ها به سر می برند. برخی از نرم تنان دریایی نیز از اسفنج ها تغذیه می کنند.

هم چنین خرچنگ ها تکه ای از اسفنج زنده را به صدف خود می چسبانند. نوعی اسفنج نیز معمولا بر روی صدف حلزونی که به عنوان پناهگاه خرچنگ زاید مورد استفاده قرار می گیرد رشد می کند. که در نهایت باعث جذب صدف گردیده، به طوری که خرچنگ به زودی در داخل اسفنج زندگی خواهد کرد.

 

از زمان های قدیم انسان همیشه اسکلت رشته ای اسفنج حمام Spongia را مورد استفاده خود قرار داده است.

غواصان و صیادان آب های مدیترانه و خلیج مکزیک سالیانه بیش از یک میلیون کیلو اسفنج صید می نمودند.

بدین ترتیب که اسفنج ها بر روی آب آورده می شوند قسمت های پروتوپلاسمی آن را می گذاردند تا بگندد. آن گاه بخش شیشه ای تمیز گردیده و خشک می شد و سپس آن را قطعه قطعه کرده و به فروش می رساندند. امروزه با وجود اسفنج مصنوعی صید طبیعی چندان رونق ندارد.

منابع:
دانشنامه رشد
تبیان