با افتخار در کشورم مشغول به خدمت میشوم
کنفرانس
بینالمللی Eurodisplay ۲۰۱۵ فرصتی بود تا بار دیگر یک جوان ایرانی
بهعنوان ستاره آسمان علم معرفی شود و این بار «محمد محمدی مسعودی» دانشجوی
دکتری مهندسی برق نانوفوتونیک دانشگاه گنت بلژیک بهعنوان بهترین دانشجوی
سال ۲۰۱۵ در حوزه نمایشگرها انتخاب شد. کمیته داوری انتخاب بهترین دستاورد
علمی جدید دانشجویان از بین چکیدههای ارسال شده از همه دنیا به این
کنفرانس، دستاورد این دانشجویایرانی را با نام «ساخت لایه نازک نوردهنده
پلاریزه برای استفاده در نمایشگرهای کریستال مایع» بهعنوان دستاورد برتر
در حوزه علم و تکنولوژی نمایشگرها اعلام کرد. محمد محمدی مسعودی، دبیر
اسبق اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان مستقل، مدرک کارشناسی خود را در
دانشگاه سمنان و کارشناسیارشد را از دانشگاه شاهد اخذ کرده و در حال حاضر
دانشجوی دکتری مهندسی برق نانوفوتونیک دانشگاه گنت بلژیک است.

روزنامه
همشهری در آستانه روز دانشجو با این دانشجوی موفق درباره درخشش دانشجویان
ایرانی در جهان و همچنین عواملی که در این موفقیت نقش دارند در بلژیک
گفتوگویی انجام داده است. او از سالهای تحصیل در کنار کارهای فرهنگی در
دانشگاه و همچنین راههای جلوگیری از فرار مغزها میگوید.
مقطع کارشناسی را در
دانشگاه سمنان و ارشد را در دانشگاه شاهد گذراندید. از این دو دانشگاه و
همچنین رشتههایی که در آن تحصیل کردید برای ما بگویید و اینکه چه عاملی
باعث انتخاب این رشته شد؟
به مهندسی برق علاقه داشتم. علاوه بر
علاقه، جو غالب در بین کنکوریهای ریاضی هم رقابت برای مهندسی برق بود.
25رشته اول را در انتخاب رشته کنکور، مهندسی برق زدم و دانشگاه سمنان
انتخاب یازدهم بود که قبول شدم. 4سال تحصیل را در خوابگاه بودم و تقریبا هر
دوماه یکبار به خانه میرفتم. جو مذهبی خوب و صمیمی در دانشگاه و خوابگاه
حاکم بود. فکر میکنم مهمترین عامل آن هم وجود هیئت «محبانروحالله» به
همراه انجمن اسلامی «یادگاری رزمندگان دفاعمقدس» بود که روزگاری در دهه60
دانشجوی دانشگاه سمنان بودند. بسیج و نهاد و انجمن اسلامی بهدلیل فهم و
بصیرت مسئولین دانشگاه و اعضا در کنار هم فعالیتهای سازندهای داشتند. من
هم توفیق داشتم در مراسم هیئت و انجمن و نهاد در آن 4سال شرکت کنم. در مقطع
ارشد هم با توجه به اینکه دانشجوی ممتاز بودم میتوانستم بدون کنکور در
دانشگاه سمنان ادامه تحصیل بدهم که نشد. برای کنکور ارشد 3ماه وقت داشتم و
خدا را شکر در دانشگاه شاهد قبول شدم. دانشگاه شاهد واقعا جو متفاوت و
بسیار خوبی نسبت به بقیه دانشگاهها داشت. در خوابگاهها جو علمی بهتری
حاکم بود. همین امر کمک میکرد که دانشجو برای هدف اصلی که تحصیل علم هست
تمرکز کند. نزدیکی دانشگاه به مرقد حضرت امام (ره) و گلزار شهدا و اینکه
برای رفتن به دانشگاه همیشه باید از این مسیر رد میشدیم، همیشه یک تذکر و
تلنگری بود تا حواسم را جمع کنم که از کجا آمدهام و بدانم این آرامشی که
برای تحصیل من و امثال من حاکم است به مدد فداکاریهای امام و شهدا بوده
است و من هم مدیون آنها هستم و باید روزی دینم را ادا کنم. در کل از نظر من
دانشگاه شاهد به لحاظ فرهنگی و علمی یک دانشگاه نمونه است.
تا قبل از اختراع لایه نازک نوردهنده پلاریزه برای استفاده در نمایشگرهای کریستال مایع، کار علمی یا اختراع دیگری هم داشتید؟
قبل از آمدن به خارج از کشور روی
الای دیهای ارگانیک کار میکردم. در دانشگاه گنت هم بهصورت موازی روی 2
پروژه کار میکردم که زیاد هم به هم مرتبط نبودند ولی خدا را شکر از هر دو
جوابهای خیلی خوبی گرفتم و این توانمندی را پیدا کردم که فناوری ساخت را
هم بتوانم در کشورم پیاده کنم. موارد کاربردی ساخته شده از قبیل پلارایزر
لایه نازک انعطاف پذیر با ضخامت 6میکرون، فیلترهای نوری لایه نازک
انعطافپذیر با قابلیت کنترل باند نوری از ماورای بنفش تا مادون قرمز با
ضخامت 8میکرون که کاربردهای خیلی متنوعی در صنایع مرتبط با فوتونیک دارند،
2دستاورد من در طول این مدت بود. ازجمله اینکه مثلا شرکت سامسونگ برای
دوربینهای سهبعدی خودش نیازمند یک شاتر سرعت بالا با قابلیت سوئیچ بین
مادون قرمز و نور مرئی بود که توانستم براساس همین فیلترهای نوری قابل
کنترل آن شاتر را بسازم و بهعنوان اختراع بینالمللی در آمریکا ثبت کنم که
مقالات آن هم چاپ شده و در دسترس هست. برای ساخت لایه نازک نوردهنده
پلاریزه هم چندین روش را پیاده کردم که آنها هم به جواب رسید و مقالاتش چاپ
شد ولی آنکه به ساخت صنعتی نزدیکتر است همین مورد است که دومین اختراع من
محسوب میشود.
این اختراع بزرگ علمی چه دستاوردهایی دارد و چقدر برای ساخت آن زمان صرف کردید؟
میزان مصرف انرژی و صرفهجویی در آن
یکی از دغدغههای آینده بشر، هم به لحاظ کمبود منابع، هم به لحاظ آلایندگی
است. هنر کنترل یک نانو میله نیمههادی در ابعاد نانومتری (5×5×50نانومتر)
قابلیتهای فراوانی را به ما میدهد. مهمترین کاربردها ساخت یک نوردهنده
پلارایز لایه نازک انعطافپذیر برای استفاده در نمایشگرها- شیشههای هوشمند
و سلولهای خورشیدی است. خصوصا در نمایشگرها - با توجه به قابلیت تولید
صنعتی روش ما و همچنین کاهش 40درصدی مصرف انرژی، میتواند تحول خوبی ایجاد
کند. علاوه بر این، قدرت اختراع ما در کنترل جاگذاری و جهتگذاری
نانومیلهها میتواند دریچههای جدیدی را نیز برای ما در حوزههای دیگر
باز کند. با توجه به اینکه روش ما قابلیت پیادهسازی صنعتی دارد، این
فناوری در ایران نیز قابلیت اجرا خواهد داشت.
در یک کنفرانس هم آن را ارائه دادید؟ درست است؟
بله، کنفرانس Eurodisplay یک کنفرانس
بینالمللی در حوزه کاربردی نمایشگرهاست که نهتنها محققان دانشگاهی و
صنعتی رشته برق و فوتونیک بلکه محققان رشتههای دیگر مثل شیمی و مواد و
کامپیوتر در آن شرکت میکنند و آخرین تحقیقات و دستاوردهای خود را در زمینه
نمایشگرها ارائه میکنند. در کنار این کنفرانس نیز نمایشگاهی از آخرین
دستاوردهای صنعت و دانشگاه برپا میشود. هر سال کمیتهای مشتمل بر 2 نفر از
استادان دانشگاه و 2 نفر از صنایع از بین طرحهای ارائهشده در کنفرانس،
طرح برجسته علمی یا یک دستاورد تکنیکی مرتبط با حوزه نمایشگرها را انتخاب
میکنند که خدا را شکر از بین تمامی طرحها طرح من پذیرفته شد.
چطور شد برای ادامه تحصیل دانشگاه گنت بلژیک را انتخاب کردید؟
من بورسیه وزارت علوم، تحقیقات و
فناوری هستم. طبق قانون آن زمان برای کشورهای آمریکا، کانادا و انگلیس
نمیتوانستیم اقدام کنیم. برای استادان دانشگاههایی که در رشته ما حرفی
برای گفتن داشتند درخواست فرستاده بودم و از چند جا پذیرش داشتم که نهایتا
تحصیل در دانشگاه گنت را انتخاب کردم. دانشگاه گنت، جزو 100دانشگاه برتر
دنیاست و استاد من هم در این رشته صاحبنظر و مطرح است.
برنامه آینده شما بعد از
گرفتن دکتری چیست و آیا به فعالیت علمی در داخل ایران ادامه میدهید یا به
پیشنهادهای خارج از کشور فکر میکنید؟
به لطف الهی در رشته نانوفوتونیک
دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران مشغول به خدمت خواهم شد. استاد
خودم از من خواست تا برای تحصیل در مقطع فوق دکتری در بلژیک بمانم.
بلافاصله بعد از کنفرانس یکی از استادان مطرح در این حوزه از انگلستان پیش
من آمد و گفت هر موقع نیاز بهکار داشتید فقط یک ایمیل به من بزنید. یکی از
صاحبان صنایع آلمان هم از برنامهام برای بعد از دکتری پرسید که من هم با
افتخار گفتم در دانشگاه تهران و در کشورم مشغول به خدمت میشوم. حالا
امیدوارم بتوانم خدمتی بکنم.
شما دبیری اتحادیه
انجمنهای اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاههای سراسر کشور را برعهده
داشتید. برخی تصور میکنند فعالیت در این انجمنهایا بسیج دانشجویی باعث
دور شدن از درس و فعالیتهای علمی میشود. بهنظر شما میتوان در هر دوجبهه
موفق بود؟
مهم است که انسان بداند از کجاست، در
کجاست و به سوی کجا در حرکت است. انسان به انجام وظیفه مکلف است. مسئله
مهم این است که اولا انسان باید بداند که تکلیفمحور و وظیفهمحور باشد و
دوما اینکه بداند تکلیف و وظیفهاش در زمان و مکانی که قرار دارد چیست. اگر
انسانها در امور نظم داشته باشند و وظیفه خودشان را بدانند هیچ تداخلی در
کارها پیش نمیآید. من هرگز ندیدم یک دانشجو در طول 24ساعت 16ساعت درس
بخواند. با یک برنامهریزی منظم و با علم به اینکه نخستین وظیفه دانشجو در
دانشگاه کسب علم و دانش است و با علم به اینکه دانشجو بهعنوان قشر فرهیخته
جامعه که علقهای به قدرت و ثروت ندارد نمیتواند نسبت به انقلاب اسلامی و
جامعه خودش و آینده کشورش بیتفاوت باشد. میتواند در عین کسب علم و دانش
بقیه وظایف خود را انجام دهد. افراد زیادی داشتیم و داریم که ضمن انجام
فعالیتهای علمی، وظایف خود را هم در قبال انقلاب و جامعه انجام دادند و
ثابت کردند که کار تشکیلاتی مزاحمتی برای کسب علم نیست. بهنظرم دانشجویی
که نسبت به جامعه خود بیتفاوت و بیمسئولیت باشد در آینده به درد جامعه
نخواهد خورد و چه بسا مورد استفاده بیگانگان هم قرار بگیرد.
غیراز تحصیل بهکار دیگری هم مشغول هستید؟
بچهداری! گاهی از دختر کوچکم در خانه
نگهداری میکنم. در اینجا دانشجوی دکتری حقوق کافی دریافت میکند و دغدغه
مالی ندارد و میتواند با خیال راحت به تحقیق بپردازد و صد البته باید مثل
یک کارمند از 9صبح تا 5بعدازظهر کار کند و سالی 35روز هم مرخصی دارد.
بهنظرم این سیستم باید در ایران هم پیاده شود تا هم جلوی فرار مغزها گرفته
شود، هم بهرهوری پروژهها بالا برود.
در ایران چگونه میتوانیم در بحث علم و دستاوردهای آن بهخودکفایی برسیم؟
بهنظرم ما به لحاظ استعداد و نیروی
نخبه کم نداریم. فقط باید سیستم تصمیم بگیرد سرمایهگذاری کند. باید
مسئولان واقعا به این نتیجه برسند که «العلمسلطان». یکی از موارد خیلی
ساده ولی مهم همین تأمین مالی دانشجوی دکتری است که اگر انجام شود مطمئنا
جلوی فرار مغزها را خواهد گرفت و بهرهوری را بالا خواهد برد. با توجه به
تجربه 5ساله در خارج از کشور و حضور در کنفرانسهای بینالمللی و گپ و گفت
با استادان میتوانم به جرأت بگویم که در صورت تأمین امکانات حداقلی و
آرامش فکری ما در همه علوم میتوانیم دردنیا بهترین باشیم. این اعتماد به
نفس در ما هست فقط باید در مسئولان هم ایجاد بشود که میتوانیم. مسئولان
باید سرمایهگذاری کنند. برای مثال اکنون دوستان من بعد از گذراندن دوره
دکتری و پسادکتری در دانشگاه استنفورد با اینکه خیلی تلاش کردند نتوانستند
در ایران جذب بشوند و اکنون در بخش تحقیقات موتور تویوتا در بروکسل کار
میکنند.
فکر میکنید علم و دانش اکنون در جامعه ایرانی به جایگاه خودش دست یافته است؟
متأسفانه در جامعه ما بیشتر
خانوادهها مدرکگرا شدهاند و بیشتر برایشان مهم شده که فرزندشان در
دانشگاه نزدیک محل زندگیشان و در یک رشته خوب قبول شود. حالا بعد چه پیش
میآید یا به چه قیمتی مهم نیست. کسی به علم اهمیت نمیدهد. متأسفانه در
مهمانیها راجع به سیاست یا بازار و اقتصاد یا ورزش و فوتبال صحبت میکنند.
البته صدا و سیما و رسانهها سهم زیادی در این فرهنگسازی دارند. باید
اهمیت علم در خانوادهها نهادینه شود و خانواده نخستین و مهمترین نقش را
در این ارتباط دارد.
ایرانیان در جهان
در بلژیک استادان پروژههای صنعتی
زیادی در دست و نیاز به جذب دانشجویان نخبه دارند. در کشور خودشان هم
دانشجویان باسواد به اندازه کافی ندارند و اعتراف میکنند که در ایران
دانشجو با سواد زیاد است. به همینخاطر تمایل زیادی دارند که آنها را جذب
کنند. نگاه مردم و دانشجویان در اروپا هم بیشتر متاثر از فضای رسانههای
حاکم هست مگر اینکه از نزدیک با دانشجویان ایرانی در ارتباط باشند و با
توضیحات ما از آن فضای تخیلی خارج بشوند. متأسفانه هنوز اینجا یکسری فکر
میکنند که ما در ایران با حیوانات چهارپا سفر میکنیم. برخی هم که ایران
را با کشورهای عربی اشتباه میگیرند و از اینکه خانمها در ایران
نمیتوانند رانندگی کنند و رأی بدهند ناراحتند! در بلژیک بلافاصله بعد از
ثبت اختراع توسط دانشگاه، استادم وارد مذاکره با یکی از شرکتهای ساخت
تلویزیون شد که اکنون در جریان هست. در ایران هم که فکر نمیکنم هنوز کسی
در جریان باشد. مشکل اینجاست که شبکهای برای اطلاعرسانی این امور وجود
ندارد یا اینکه من اطلاع ندارم. البته برای حضور در نمایشگاه فن بازار که
در محل دائمی نمایشگاهها از تاریخ 23تا 26آذر برگزار میشود اقدام
کردهام.
یک معرفی خودمانی
یک ایرانی مسلمان هستم و هر زمان یک
ایرانی یا یک مسلمان در دنیا افتخار میآفریند از صمیم قلب خوشحال میشوم و
فکر میکنم همه مردم ایران همین گونه باشند. مهم این است که من یک ایرانی
مسلمان هستم. سال 1361به دنیا آمدم و 4خواهر و یک برادر دارم. دوران
ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان را در خمینیشهر، کارشناسی مهندسی برق را در
دانشگاه سمنان، کارشناسی ارشد را در دانشگاه شاهد و مقطع دکتری را در
دانشگاه گنت بلژیک در رشته مهندسی برق گرایش نانوفوتونیک تحصیل کردم. 2 سال
اول با بورس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تحصیل کردم و سالهای بعد را با
بورس دانشگاه گنت بلژیک ادامه تحصیل دادم. خیلیها از من میپرسند که
دوران تحصیل چه امکاناتی در اختیارم بود و در پاسخ به همه آنها گفتهام که
هیچ وقت در مدارس غیرانتفاعی و کلاس خصوصی و کنکور درس نخواندم و همیشه یاد
گرفتم که با همین امکانات اندکی که در اختیارم بود بهترین استفاده را
ببرم. اکنون صاحب دو فرزند دختر هستم که از این بابت خدا را شکر میکنم.
منبع :
«خبرنامه دانشجویان ایران»