زیست شناسی

علمی و آموزشی

زیست شناسی

علمی و آموزشی

زیست شناسی

فالموت فی حیاتکم مقهورین ،
و الحیاة فی موتکم قاهرین
زندگی آن است که بمیرید و پیروز باشید و مردن آن است که زنده‏ باشید و محکوم دیگران.
نهج البلاغه ، خطبه 51

گرمسار سرزمین خورشید تابان

يكشنبه, ۲۰ فروردين ۱۳۹۶، ۰۸:۰۵ ب.ظ

bahram

 

 

گرمسار سرزمین خورشید تابان

 

 

منطقه گرمسار در یکصد کیلومتری جنوب شرقی تهران و برسر راه اصلی تهران مشهد قرار دارد از دیرباز این دشت حاصلخیز و مستعد مامن گروههای مختلف کشور بوده است که به علل مختلف به این منطقه کوچانده شده و یا اینکه اختیاری اسکان یافته اند تنوع قومی در این منطقه به قدری است که لقب جزیره اقوام به آن نهاده شده است .
برنارد هورکاد عضو انجمن ایران شناسی فرانسه در تهران در این باره مینویسد در دامنه های جنوبی البرز در شرق تهران بیست گروه عشایری از همه استانهای ایران گرد آمده اند و از این لحاظ در کنار دروازه پایتخت چکیده مردم شناسی تمامی کشور وجود دارد .
مهمترین گروههای ایلی این شهرستان عبارتند از اصانلو ،الیکایی یا علی کایی، پازوکی ،عرب عامری ،لر ،کرد ،نفر، بختیاری ،باصری ،کتی ،گیلک ،عرب معصومی ،عرب سرهنگی ،عرب درازی وهداوند .
منشا ایل الیکایی الیکا است که از منطقه ای به همین نام در چالوس به این منطقه آمده اند این ایل شامل نه طایفه است که عبارتند از گیلوری ، قندالی ، قاسمی ، عاشوری ، ابوالی یا ابولی ، شاه حسینی ، قنبری ، گلینی و کاشانی در حال حاضر مهمترین گروه عشایری شهرستان گرمسار را الیکایی ها تشکیل می دهند که بر اساس سرشماری کوچنده تیرماه سال 1377 تعداد 275 خانوار با جمعیت 1255 تفر به زندگی نیمه کوچ نشینی می پردازند ییلاق آنها شامل ارتفاعات شمال گرمسار معروف به گیلور و مناطق ییلاقی فیروزکوه ،دماوند و پلور در استان تهران و قشلاق آنها حواشی کویر شرق و غرب گرمسار است .
سردره خوار و دشت خوار گرمسار فعلی طی چند قرن اخیر همواره مورد توجه حکام و سلاطین ایران بوده و به منظور ایجاد حفاظی برای شرق تهران از تجاوزات مکرر سواران ترکمن ، گروههایی از ایلات مختلف از جمله ترکها را به این ناحیه کوچ داده اند ازجمله مهمترین ایلات ترک 1200 خانواراصانلو است که در سال 1210 ه ق به دستور آقامحمدخان فاجاراز خمسه زنجان به خوار کوچانده شده اند در دوره سلطنت رضا شاه تشکیلات ایل اصانلو از سران و روسای ایل اصانلو رشیدسلطان ،سیف اله خان ،آقارضاخان و جلیل خان را مینوان نام برد مهمترین طوایف این ایل عبارتند از قباخلو ،قزلو ،جورابلو ، ترامشلو، چوزوکلو،میرآخورلو، چاپشلو، یوردخانلو، رشمه لو ، خالقلو ، ایمان خانلو و کنشلو .
کتی ها که اصالتا از اعراب نجد عمان هستند ، در قرون اولیه اسلام به نواحی فارس و خوزستان مهاجرت کرده اند کتی های ورامین و گرمسار از فارس به این نواحی مهاجرت کرده اند تاریخ کوچ آنها به دوره قاجاریه می رسد .
ایل پازوکی تقریباحدود ۴۰۰ سال پیش در زمان سلطنت خاندان صفویه از ارومیه تبعید و در خوار و ورامین و روستاهای طرود وحصاربن فیروزکوه اسکان یافته اند .
طایفه عرب عامری از فارس به این منطقه کوچانده شده اند و در روستای کهن آباد که در گذشته به اوبه عرب مشهور بوده است اسکان یافته اند .
افراد ایل نفر از شیراز به گرمسار مهاجرت کرده اند وجه تسمیه این ایل به نفر آن است که در زمان نادرشاه و زندیه ریاست آن به عهده حاجی حسینقلی خان نفر واگذار شده بود و چون مشارالیه متنفذ و در دربار پادشاه دارای نفوذ و اعتبار بود ایل مزبور کم کم به نام او موسوم شد نفری ها در روستای قشلاق نفر ساکن هستند .
کردهای گرمسار شامل دو طایفه شادلو و قراچورلو می باشد تاریخ استقرار آنها به سال ۱۰۰۶ ه ق که حرکت تاریخی کرد از جنوب قفقاز به آذربایجان و از آنجا به خوار و ورامین و از آنجا به خراسان انتقال یافته اند، میرسد برخی از قراچورلو ها و شادلو ها در خوار و ورامین اسکان یافته اند کردها در روستاهای حسن آباد کردها ،علی آباد،قلعه خرابه و جلیل آباد ساکنند .
در اوایل قرن حاضر نیز گروههای مختلف لر از استانهای لرنشین کشور به این منطقه کوچانده شده اند که پس از مدت کوتاهی به موطن اصلی خود باز گشته اند و بر طبق سندی ۱۰۰خانوار لر در قراء اربابی و خالصه خوار اسکان یافته اند از گروههای دیگر لر گرمسار زندی ها هستند که در روستای لجران ساکنند .
گیلکها ساکن روستاهای منطقه رامه در شمال شرق شهرستان شامل رامه بالا ، رامه پایین ،چهارطاق و قالیباف را گیلکها تشکیل می دهند .
علاوه بر گروههای قومی ذکر شده باید از مهاجرین استان مرکزی ، کاشانی ها ، اهالی اردستان و نطنز نیز نام برد به عنوان مثال سیدهای طباطبایی از اهالی زواره اردستان هستند که در روستای قاطول به سر می برند .

براساس آمارهای نیروی انسانی گرمسار یکی از بالاترین آمار نسبت جمعیت را در افراد دارای تحصیلات عالیه دارا میباشد چنانچه به ازاء هر ۷۵ نفر یک نفر بامدرک کارشناسی وجود دارد .
شهرستان گرمسار با تولید حدود ۷۰ درصد نمک و ۶۰ درصد پودرسولفات سدیم کشور رتبه اول تولید این دو ماده را درکشور به خود اختصاص داده است .
متوسط حداکثر درجه حرارت ۴۰ و متوسط حداقل ۴- درجه سانتی گراد است و میانگین بارندگی سالیانه ۹/۹ سانتیمتر است .

موقعیت شهرستان گرمسار :

    شهرستان گرمسار غربی ترین استان سمنان است که با وسعتی معادل 9233 کیلومتر مربع از طرف شمال به دماوند و فیروزکوه از غرب به ورامین از مشرق به سمنان و از جنوب به کویر مرکزی و در نهایت به شهرستان نائین در استان اصفهان محدود می گردد . مرکز شهرستان شهر گرمسار است که در ارتفاع 825 متری از سطح دریا قرار دارد . همچنین این شهرستان دارای سه بخش به نامهای آرادان ، مرکزی و ایوانکی می باشد .
    فاصله مرکز شهرستان تا مرکز استان 110 کیلومتر و تا مرکز کشور ( تهران ) 95 کیلومتر است.
     شهرستان گرمسار از نظر موقعیت ریاضی بین مداد 34 درجه و 28 دقیقه و 35 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و بین 51 درجه و 53 دقیقه تا 52 درجه و 55 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد .  (3)
    از نظر موقعیت نسبی این شهرستان در دامنه رشته کوه البرز ( که با جهت غربی – شرقی ازشمال شهرستان می گذرد ) واقع شده است .
    مرتفع ترین نقطه گرمسار قله ای است به ارتفاع 3055 متر واقع در کوه باغستان در شمال شرقی این شهرستان و پست ترین نقطه آن نیز به ارتفاع 800 متر در مجاورت دریاچه نمک در جنوب غربی شهرستان گرمسار می باشد .

    جاذبه های گردشگری شهرستان گرمسار:


   1ـ جاذبه های طبیعی :

        (1-1) تنوع آب و هوایی :

        شهرستان گرمسار دارای تنوع آب و هوایی کاملاً مشخصی است . این تنوع و تضاد در دو فصل تابستان و زمستان بیشتر محسوس است به طوری که بیشترین نقش را درمیان عوامل گوناگون ، ارتفاع به عهده دارد . گاه با طی مسافتی کمتر از 40 کیلومتر در تابستان 20 درجه سانتی گراد اختلاف دمای بین دو نقطه مشاهده می گردد .
    لذا در تابستان هر چه ازنواحی جنوبی شهرستان به طوف نواحی شمالی پیش رویم به علت زیاد شدن ارتفاع ، دمای هوا نیز به طور محسوسی کاهش می یابد .
     در اغلب موارد عوامل اصلی حرکتهای توریستی را درجه حرارت و ریزشهای جوی تشکیل می‌دهد . این دو عامل در صنعت توریسم بیش از میزان ساعات آفتابی و میزان رطوبت و ساعات ابری اهمیت دارد .  (4) 
آب و هوای شهرستان گرمسار را می توان در نتیجه برخورد و تأثیر وضع اقلیمی کویر و کوههای البرز بر روی یکدیگر مشخص نمود . بطور کلی مدت روزهای سرد و یخبندان چندان نیست . حداقل و حداکثر دما بین 8- و 44+ درجه سانتی گراد می باشد . همچنین میانگین دمای کل ماههای سال حدود 4/17 درجه سانتی گراد می باشد . نزولات جوی در این شهرستان بجز باریکه ای در شمال ، اغلب بصورت باران است . باران ناچیز این ناحیه عموماً در ماههای زمستان می بارد . نامرتب بودن ریزش همین مقدار باران اندک از سالی به سال دیگر از دیگر ویژگیهای آب و هوایی این شهرستان است . مقدار تبخیر در اینجا به همان اندازه اهمیت دارد که مقدار باران مهم می باشد . براساس تحقیقات بعمل آمده میزان تبخیر 20 تا 60 برابر نزولات جوی است و می توان گرمسار را نمونه مشخص یکی از آب و هواهای بیابانی محسوب نمود .
    میانگین بارندگی سالیانه شهرستان حدود 100 میلی متر گزارش شده در حالی که متوسط نیاز آبی این شهرستان معادل 1410 میلی متر در سال می باشد . هرچند شهرستان گرمسار در تابستان به دلیل گرمای زیاد غیرقابل تحمل می باشد ولی زمستانهای معتدل آن از جاذبه های آب و هوایی این شهرستان می‌باشد.
    همچنین تابستانهای معتدل مناطق شمالی شهرستان نظیر بن کوه با فاصله کم از مرکز شهرستان از دیگر جاذبه های گردشگری شهرستان در زمینه آب و هواست .
    تنوع شرایط آب و هوایی در شهرستان گرمسار نوعی جابجایی در فصول مختلف به ویژه در تابستان و زمستان را به ساکنان تحمیل می کند . برهمین اساس در طول سال ، این جابجایی غالباً به طور موقت انجام می گیرد . لذا پناهندگان گرمازده حاشیه کویر به نقاط معتدل به ویژه دره های خوش آب وهوای البرز در شهرستان گرمسار امری طبیعی است و توجه به این نقاط و برنامه ریزی در خصوص بهره گیری بیشتر از توانهای بالقوه امری ضروری به نظر می رسد .

   (2-1) دامنه ها و ارتفاعات :

      شهرستان گرمسار در دامنه های جنوبی رشته کوه البرز واقع شده است ارتفاع آن از شمال به جنوب به تدریج کاسته می شود و بالاخره به دشت کویر منتهی می گردد .
    رشته کوه البرز در قسمت مغرب جهتی شمال غربی – جنوب شرقی دارد واز آن به بعد جهت معکوس پیدا می کند یعنی بسوی شمال شرقی امتداد پیدا می کند .
    کوههای شمال گرمسار که رودخانه حبله رود آن را بریده به دو قسمت تقسیم کرده است . این کوهها مانند حصاری درشمال شهر گرمسار قرار گرفته و مهمترین ارتفاعات آن سولک ، سرحر و کلرز می‌باشد.
    از دیگر ارتفاعات مهم و قابل توجه شهرستان ، سیاه کوه در جنوب گرمسار است . ارتفاع آن 1300 متر و جهتی شرقی – غربی دارد . این کوه از هستة آتشفشانی و روپوشی رسوبی که از سنگهای بیرون ریخته گدازه و توفهای تراکیت – آندزیت و پورفریت گردآمده ، ساخته شده است و اطراف آن را لایه‌های رسوبی فرا گرفته چنانکه تون آتشفشانی مرکزی گنبدی از میان لایه های رسوبی اطراف سربرآورده است .
    شکوه ، عظمت و جذابیت کوهستان را هیچگاه نمی توان به زبان آورد و یا آن را با قلم ترسیم کرد. کوهستان حتی غیرقابل اعتماد بودنش نیز درسی است برای زندگی آدمیان و هر گوشه و کنارش مدرسه‌ای برای بهتر شناختن خویشتن است . برخورد و آشنایی با کوهستان ، آماده شدن و تجربه اندوختن را برای پیکار با دشواری زندگی که آدمی را از آنها گریزی نیست به دنبال دارد .
    نواحی کوهستانی در فصلهای مختلف مکانی مناسب برای کسانی است که علاقمندند مدتی را دور از هیاهوی شهر در دامنه های کوهستانی و دره های خوش آب و هوای آن بسر برند .
    کوههای شمال شهرستان گرمسار مکانهای مساعدی را برای عده زیادی از مردم جهت گذران اوقات فراغت میسر می سازد . با توجه به این که راهپیمایی یک ورزش آسان و 
متداول است و غالباً ایرانیان آن را با گردش بیرون شهر ، روز جمعه توأم می کنند و از طرفی در اطراف شهرها تعداد قابل توجهی از مردم در گروههای سنتی مختلف را می‌توان دید که از جاده های کوهستانی بالا می‌روند ، در نتیجه ارزش و اهمیت گردشگری این مواهب طبیعی بر همگان آشکار می گردد .

       (3-1) غار :

       از آنجا که غارها دارای طبیعت بسیار زیبا هستند ، همواره یکی از مراکز جلب گردشگر بوده و طبیعت دوستان زیادی را به خود جلب می کند . یکی از این غارها ، غار دق کشکولی یا زندان افغان » است که ذیلاً نحوة تشکیل و موقعیت آن را شرح  می دهیم: 
     جریان سیلابها هزاران سال زمینهای ته نشستی دوران سوم را کاویده و در برخی نقاط راهروهای ژرف زیرزمینی طویلی ساخته که پس از فروکش این آبها ، مجراهای زیرزمینی خشکیده به گونه غارهای بزرگی بجای مانده اند . 
    ازآن جمله دردامنة شمالی سیاه کوه غربی بین کوه دوازده امام و رشتة اصلی سیاه کوه، محلی است که به علت جمع شدن آب در زمینهای هموار آن در فصل بهار به نام دق کشکولی معروف شده است. قدری به سمت شمال شرقی محل مزبور در روی تپه ماهورهای بدنه سیاه کوه ، غاری است افسانه‌ای که به نام غار دق کشکولی یا زندان افغان نامیده می شود و علت انتخاب نام «زندان افغانی » از روی افسانه ای است که بومیان چنین نقل می کنند :
    درویشی هندی که سالیان پیش به سراغ این غار آمده بود می گفت : « شاهزاده خانمی از افاغنه با گنجینه گرانبهایی در آن مدفون است » و درویش آن غار را زندان افغان می‌خواند و طبق روایت اهالی درون این غار چون بازاری است که یک شتر سوار نیزه به دست می تواند به آسانی از درون این غار گذر کند . در گوشه و کنار جای آتش و استخوان دیده می شود و اطاقهایی است که گویا زندان بوده است .
    ولی به طور قطع روایت فوق افسانه ای بیش نیست و آقای چنگیز شیخعلی مسئول هیئت غارشناسان ایران که شخصاً از این غار دیدن نموده است به مشاهدات خود چنین خاتمه می دهد : باید گفت از آنچه علی (راهنمای محلی ) از درون غار برای ما گفته بود هیچ نشانه ای نیافتیم نه از اجاق های آتش و استخوانها آدم و نه از زندان کنده شده و کیلومترها راه بی پایان .

(4-1) آبهای معدنی :

       یکی از راههای جلب گردشگران به وجود آوردن امکانات استفاه از منابع آب معدنی در مجاورت چشمه های معدنی است . این منابع طبیعی در مراکزی موسوم به ایستگاه آب معدنی قابل استفاده می‌گردد که دارای امکانات و تأسیسات مختلف به منظور گردش و درمان برای سیاحان است ، آب معدنی جزو اولین داروهای طبیعی بشر بوده که آثار استفاده از آن چندین هزار سال قبل تاکنون وجود دارد . استفاده علمی از آبهای معدنی پس از شناخت ترکیب و اثرات درمانی آن در قرن اخیر تحقق یافته است . 
در کوهپایة شمالی سیاه کوه به سمت گرمسار در بین قشرهای رسوبی ، چشمه‌های آبی وجود دارند که اغلب از نوع آبهای معدنی هستند و اهم این چشمه ها عبارتند از :

  الف) چشمه شاه ( شاه چشمه ) :

    چشمه شاه در قشرهای رسوبی دامنة شمالی سیاه کوه و در دره‌ای کم عمق با جهت شمالی – جنوبی و عرض تقریبی 20 متر واقع شده است . آب از حوضچة طبیعی و دایره‌مانند به قطر دو متر خارج می شود و از مجرای باریکی عبور می کند و به حوضچة طبیعی دیگری به قطر تقریبی دو متر و عمق یک متر وارد می گردد و پس از عبور از این محل در زمینهای اطراف فرو می رود . آب چشمه شاه در ایام گذشته بوسیل مجرای سنگی به دو ساختمان واقع در 6و7 کیلومتری شمال این چشمه به نامهای حرمسرا و قصر شاه عباسی هدایت می شده است . در طول این نهر سنگی ، حوض هایی برای جمع آوری 
و ذخیرة آب وجود داشته که آثار آن نیز در حال حاضر مشاهده می شود . مجرای سنگی از تخته سنگهایی با طول در حدود یک متر بنا گردیده و این سنگها ناو مانند و به شکل مجرایی با عرض تقریبی بیست و عمق ده سانتی متر تراشیده شده و برای جلوگیری از به‌هدر رفتن آب انتهای سنگها به صورت قفل و بست بهم متصل گردیده است .

    ب) چشمه عین الرشید :

    چشمه دیگری به نام عین الرشید معروف است و در شمال غربی چشمه شاه و سه کیلومتری جنوب غربی ساختمان شاه عباسی و در جنوب بنای قصر عین الرشید واقع شده است . چشمه مزبور در جنوب غربی قلعه عین الرشید قرار دارد و آب آن از دو نقطه خارج می گردد و در سرازیری تپه جریان می یابد و در مسیر خود چند حوضچة کوچک طبیعی بوجود آورده و سرانجام در زمینهای اطراف قلعه فوق فرو می رود .
    پس از بررسی آزمایشگاهی آب چشمه های مذکور مشخص گردیده که آب چشمه شاه و عین‌الرشید در ردیف آبهای معدنی کلروسولفات کلسیم و منیزیم است . باقیماندة خشک آب عین‌الرشید در حدود سه برابر باقیمانده آب چشمه شاه می باشد . چون آبدهی این دو چشمه کم و دسترسی به آنها مشکل است از نظر بهره برداری و استفاده درمانی قابل توجه نمی باشد . آشامیدن آبهای سولفات سدیم و منیزیم برحسب مقدار سولفات سدیم و سولفات منیزیم آنها ، صفرا آور و ملین یا مسهل است . آبهای سولفات کلسیم مدر و دفع کننده فضولات بخصوص اوره و کلرورها هستند و در صورتی که گرم باشند اثر تسکین دهنده نیز دارند. آبهای سولفات کلسیم برای درمان تظاهرات نور و آرنزی‌تیک بیماریهای کبدی و صفراوی یا کلیوی ، حالات نقرسی ، روماتیسم و درد مفاصل و غیره استفاده می شود . 

    (5-1) چشمه ها :

     چشمه هایی که در اینجا شرح می دهیم هرچند برخی آشامیدنی می باشند و یا از نظر میزان آبدهی اهمیت چندانی ندارند ولی از این جهت که مناظر زیبا و بدیعی را بوجود آورده اند ، دارای اهمیت فراوان بوده و اهمیت گردشگری آنها برکسی پوشیده نیست .

      الف) چشمه سنگ آب :

        این چشمه در 15 کیلومتری شمال غربی بخش ایوانکی قرار دارد و میزان آبدهی آن حدود 10 لیتر در ثانیه می باشد .

        ب) چشمه امامزاده خوشنام :

         این چشمه در 20 کیلومتری شمال غربی بخش ایوانکی قرار دارد و میزان آبدهی آن حدود 15 لیتر در ثانیه است .

         ج) چشمه یخچال :

         میزان آبدهی این چشمه که در 35 کیلومتری شمال غربی ایوانکی در داخل یک دره‌ای با عمق زیاد جاری است حدود 40 لیتر در ثانیه است .

         د) چشمه کهنه ده :

       این چشمه در 65 کیلومتری شمال شرقی شهرستان گرمسار قرار دارد . میزان آبدهی آن حدود 40 لیتر در ثانیه بوده و دارای آبی شفاف و گواراست که پس از خروج از چشمه پس از طی مسافتی به مزارع کشاورزی و باغات گردو می رسد و مورد استفاده قرار می گیرد .

          هـ ) چشمه شهرآباد :

          این چشمه در 50 کیلومتری شمال شرقی شهرستان گرمسار در مسیر جاده خاکی «رامه » قرار دارد . آبدهی آن حدود 10 تا 15 لیتر در ثانیه است . آب آن از زیرکوههای نمکی بیرون می‌آید و پس از مسافتی در حدود یک کیلومتر ، هدر می رود (7)  

      (6-1) رودخانه ها :

         الف) حبله رود :

         نام این رود در کتابهای قدیمی ، هیلرود و حبله رود نیز آمده است . حبله رود تنها رودی است که کشت و زرع گرمسار را مشروب می نماید . سرچشمه این رود از کوههای شمالی فیروزکوه است و شاخة اصلی آن از کوههای ساوواشی به نام گلرگن سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از تنگة واش و عبور از چمن فیروزکوه به دو رود دیگر می پیوندد یکی به نام گورسفید که از حوالی گردنة بشم سرچشمه می گیرد و دیگری از چمن شورستان کنگرخانی گذشته و پس از اتصال به دو شاخه فوق الذکر به سمت مغرب روان می شود .

          نمرود از کوه قاری داغ یعنی کوه برفی سرچشمه گرفته به شاخه اصلی یعنی گورسفید می پیوندد. دلیجای نیز که به نام جوی دیوانه است ازدیگر شعبات حبله رود می‌باشد ، علت انتخاب این نام این است که همانا شیب تند و عمل فرسایش تخریبی این رود در بستر خود می باشد شعبات دیگری که شور می باشند و به حبله رود می ریزند عبارتند از : شوراب ( شوردره ) ، تلخ آب ، کبوتردره ، غلام‌آب ، رشید سلطان ، خرس دره ، عروس پران ، ارزاق و ساری دره .

          ساری دره شاخابه شوری است که از تجمـع آب چند چشمه وزه آب شور شکل می گیرد . این شاخابة شور از گنبدهای نمکی سنگ دروازه و کوههای نمکی شمال شاهزاده حسین سرچشمه می‌گیرد ودر محل بالای سد ( 200 متر بالاتر از امامزاده حسین ) از زیر پل وارد رودخانه می شود آب این دره بسیار شور و تلخ است و تقریباً دائمی است و اغلب دیده شده که افراد بیمار برای تسکین دردهای روماتیسمی خود ، گل و لای این شاخابة شور را به بدن می مالند .

         ب) رودسر دره و جمارود ( جمع آب رود) :

         برخلاف تصور رود سردره دارای آب بسیار کمی است و به علت عبور از لایه های گچ و نمک ، آب آن شور و غیرقابل استفاده و به همین سبب پس از گذشتن از سردره

 در باتلاقهای کویر جنوب غربی گرمسار فرو می رود سرچشمه این رود از شمال غربی گرمسار به نام کوههای کلرز است .

                 ج) دیگر رودخانه های فصلی :

         در شرق و غرب شهرستان گرمسار در اغلب فصول سال رودخانه هایی بصورت خشک رود مشاهده می شوند و آبی در بستر آنها جاری نیست فقط در ماههای فصل زمستان و بهار موقتاً آبی در آنها جاری است مانند رودخانه رامه ، بهورد و …

 (7-1) دریاچه نمک :

       در جنوب غربی شهرستان گرمسار دریاچه ای مثلث شکل وسیع دیده می شود که آب آن در طول سال نوسان شدیدی دارد به طوری که در تابستان قسمت وسیعی از آن خشک می گردد . این دریاچه که به نامهای مسیله و قم نیز مشهور است بین استانهای سمنان ، قم و اصفهان واقع شده است که برای دانشجویان و محققین اهمیت ویژه ای از جهت گردشگری دارد .

        (8-1) کویر :

       کویر تاریخی که در صورت جغرافیا نمایان شده است . کویر انتهای زمین است ، پایان سرزمین حیات است ، در کویر گویی به مرز عالم دیگر نزدیکیم . درکویر خدا حضور دارد . آسمان کویر سراپردة ملکوت خداست . شب کویر این موجود زیبا وآسمانی که مردم شهر نمی شناسند ، آنچه می‌شناسند شب دیگری است ، شبی است که از بامداد آغاز می شود . شب کویر به وصف نمی‌آید . آنچه در کویر می روید گز و تاغ است . این درختان بی باک ، صبور و قهرمان که علیرغم کویر بی‌نیاز از آب و خاک و بی‌چشم داشت نوازشی و ستایشی ، از سینة خشک و سوختة کویر به آتش سر می‌کشند و می ایستند و می مانند هریک رب النوعی ! بی هراس ، مغرور ، تنها و غریب . گویی سفیران عالم دیگرند که در کویر ظاهر می شوند !  (8)
  کویرها پدیده دیگر محیط بیابانی هستند. کویر زمین سست و ورم کرده ای است که در سطح آن دارای برآمدگی متعدد است و شباهت زیادی به زمین شخم زده دارد . عواملی چون شرایط آب وهوایی گرم و خشک ، رسوبات ریزدانه و املاح مختلف در منطقه بیابان در قسمت پایانی مسیلها موجب پیدایش این کویرها شده اند .
    نمونه این کویر ، کویر گرمسار در انتهای مسیر حبله رود را می توان نام برد . نمکها بصورت های مختلف در ایجاد زمینهای کویری شرکت دارند ، از جمله گنبدهای نمکی که در نواحی مختلف در اشکال ناهمواریها ظاهر شده اند در اثر باران با شسته شدن این گنبدهای نمکی هم در محل گنبد و هم در مسیر جریان آبها ، عامل پدید آمدن شوره زار و کویرها می باشند .
    نمونه دیگر عوامل مولد کویرها ، شورابها هستند که سیلابها در مسیر خود اغلب پس از عبور از گنبدها و لایه های نمکی ، قسمتی از نمک را در خود حل نموده و در حاشیة این رودها و سیلابها در قسمت انتهایی آن نمکزار و زمینهای کویری بوجود آورده اند تبخیر شدید عامل دیگری در تشکیل کویرهاست . در جنوب گرمسار که تبخیر بیش از مقدار بارش سالانه است در فصل گرم بعد از تبخیر آبهای موجود سطحی ، تبخیر آبهای
زیرزمینی شروع شده و در نتیجه زمینهای کویری به صورت برآمدگیهای پف کرده منظمی با قشری از نمک سختی در زیر این تاولها به ضخامت حداقل 2 سانتیمتر تشکیل می شود . افزایش ضخامت قشر نمک رفته رفته کاهش تبخیر را به دنبال دارد . این کـویـرها بیشتر در قسمت انتهایی حوضه های بسته داخل بیابانها بوجود می آیند و از فراوان ترین نوع کویرهای ایران می باشند .
    پوشش گیاهی در جنوب گرمسار ابتدا بوته های خار و بوته شور و درخت گز و نیزار است ولی پس از طی چندین کیلومتر ، گیاهان تنک تر شده و رفته رفته آثار گیاهی در این کویرها محو می‌شود.(9)
    مشاهده حیات گیاهی که برخی شن دوست برخی نمک دوست و بعضی خشکی پسند هستند برای افرادی که علاقه ای به مطالعه فلور گیاهان دارند ، خالی از لطف نخواهد بود .
    گرچه بیابانها و کویرهای عریان به علت آب وهوای سخت و شدید خود از جذبه کمتری برخوردارند و در آنها آبادی ها منحصر به چند واحه است که بر اثر زایش اتفاقی چشمه های آب یاحفر قنوات که زندگی برگرد آنها ممکن ساخته است بوجود آمده اند . اما با همه سختی آب و هوا مانند گرمای شدید تابستان و سرمای سخت زمستان چه بسیار هستند مشتاقانی که آشنایی با این نواحی و مطالعه آثار خشم طبیعت برای آنان جالب و ارزنده است بویژه اینکه بیابانها و کویرها نیز در خود پدیده هایی دارند که در سایر نقاط یافت نمی شود و مشاهده آنها برای بینندگان خالی از لطف نیست مانند تپه یا رشته ارتفاعات ماسه ای که بر اثر وزش باد و جابجا شدن ماسه ها پدید آمده و شکل و اندازه آنها براثر وزش باد دائماً در تغییر است اینگونه تپه ها را اصطلاحاً « تلماسه » می نامند. همچنین زندگی انسان در کویر و بیابان و مقایسه آن با نواحی جنگلی مخصوصاً برای دانشجویان و محققین می تواند جالب توجه باشد .
    در زمینة برقراری تورهای کویرپیمایی با شتر ، تحت نظارت راهنمایان مطلع واقامت در کاروانسراهای بازسازی شده داخل کویروپذیرایی سنتی ازاین افراد دراین کاروانسراها همگی مـواردی هستندکه ماجـراجـویان بیشمـاری را تـرغیب به مسـافرت دراین نواحی می نماید . البته انجام این پیشنهاد مطالعات و برنامه ریزی های دقیقی را می طلبد .

 1ـ جاذبه های فرهنگی :

     جاذبه های فرهنگی گردشگری آن دسته از جاذبه هایی هستند که زاییدة نیروی ابتکار و قوة خلاقه و هوش انسان است . انسان برای رفع حوایج مادی و معنوی خویش با الهام از طبیعت و با بکارگیر غناصر و اشیاء پیرامونش با انجام تغییرات و تحولاتی در محیط زندگی خود اقدام می ورزد، چهرة زمین را با ایجاد جنگلها ، دریاچه ها ، بناهای رفیع و پرشکوه ، سدها و … تغییر می دهد و یا به منظور تأمین نیازهای مادی خود به ایجاد    کارخانجات و استفاده از مواد معدنی و یا به خاطر تفریح به ایجاد مراکز فرهنگی و تئاترها و … می پردازد . در نتیجه جنگها و کشمکشها ، مبادلات ، مراودت، تبادلات فرهنگی بین افراد انسان انجام می شود و بدین طریق است که آدمی تمدنهای بس پرفروغ را بنیان می‌نهد . به خلق آثار بدیع هنری می پردازد و همین عوامل است که انواع جاذبه های انسانی و فرهنگی را بوجود می‌آورد .
    تاریخ بسیار کهن سرزمین گرمسار و قرار گرفتن در مسیر جادة ابریشم و راه ارتباطی بین شرق و غرب کشور و شمال و جنوب باعث گردیده تا به عنوان یکی از مراکز مهم تاریخی استان مطرح باشد . فرهنگ اصیل باستانی و آمیختن آن با فرهنگ اسلامی بر ویژگیهای این استان افزوده است .
    آثار ونشانه های متنوع و مختلفی که از سیر تکوینی فرهنگ و تمدن بشری به جای مانده می‌توانند به عنوان جاذبه های جهانگردی مورد استفاده قرار گیرند . عمارتهای قدیمی ، مساجد زیبا، زیارتگاهها ، مقبره ها ، برجها و مناره ها ، حمامها ، قلعه ها ، پاره ای از خانه های قدیمی ، معماری و شهرسازی و آداب و رسوم گوشه هایی از جاذبه های فرهنگی این شهرستان است که در صورت سرمایه گذاری در این زمینه ها و تبلیغات صحیح می تواند توجه هر انسانی را به خود جلب نماید .

         (2ـ1) مراکز زیارتی :

        ـ بقعه متبرکه حضرت امامزاده علی اکبر (ع) : در 14 کیلومتری جنوب شرقی گرمسار و در روستای امامزاده علی اکبر .

         ـ بقعه متبرکه امامزاده سلطان شاه نظر در حومه گرمسار و در حدود 15 کیلومتری آرادان و ساختمان آن مربوط به دوره قاجاریه می باشد .

         ـ بقعه حضرت امامزاده خلیل ا… در کند آرادان .

         ـ حضرت امامزاده اسماعیل و شمس الدین در حسین آباد حاجی تقی واقع در 4 کیلومتری شمال غربی گرمسار .

        ـ حضرت امامزاده عبدالله در حسین آباد کردها در 2 کیلومتری راه آهن یاتری .

         ـ حضرت امامزاده علیین در روستای قاطول در 4 کیلومتری شرق گرمسار .

         ـ حضرت امامزاده قوشه به نامهای شاهزاده محمدی و شاهزاده مراد در قریه شه سفید در 13 کیلومتری شرق گرمسار .

         ـ حضرت امامزاده ذوالفقار در روستای ذوالفقار .

        ـ حضرت امامزاده طاهر و مطهر در کوشک اربابی .

        ـ حضرت امامزاده خوشنام در ایوانکی قریه بهورد .

         ـ حضرت امامزاده یحیی در قریه محله باغ .

         ـ حضرت امامزاده پنج تن در قریه فند .

         ـ حضرت امامزاده عبدالرحمن ( سرباز ) در روستای سرباز .

        ـ حضرت امامزاده جعفر در روستای چهارطاق .

         ـ حضرت امامزاده سلطان ابوسعید در پاده در 16 کیلومتری شرق گرمسار ، از فرزندان حضرت امام موسی کاظم (ع) .

        ـ حضرت امامزاده علی ابراهیم در ایوانکی .

        ـ حضرت امامزاده شاهزاده حسین ، سرآبرود (بنکوه ) در شمال شرقی گرمسار .

       ـ حضرت امامزاده عبدالله و اسماعیل در روستای قالیباف واقع در 60 کیلومتری شمال شرقی گرمسار .

        ـ حضرت امامزاده ابراهیم در گندم دره ایوانکی .

         ـ حضرت امامزاده عاقب در ایوانکی .

 (2-2 ) قلعه های تاریخی :

       ـ قلعه ریکان :

       این قلعه در 6 کیلومتری مشرق گرمسار واقع شده است . ضیع الدوله می نویسد : ریکان قلعة قدیمی دارد و مخروبه است ، ولی سکنه دارد و خارج قلعه هم خانه و باغ و یخچال و حمام دارد …  .

            ـ قلعه یاتری :

        فاصله یاتری تا مرکز شهرستان 20 کیلومتر است . نام یاتری یک کلمه ترکی و به معنی  خوابگاه  می باشد . یاتری در گذشته حکومت نشین خوار بوده و قلعة بسیار قدیمی داشته که بر روی تپه ای بنا گردیده بود .

         ـ قلعه نو :

          این قلعه که موسوم به زرین قلعه است در 3 کیلومتری شمال غربی گرمسار واقع شده است .

         ـ قلعه محمد آباد :

       این قلعه در 6 کیلومتری شرق شهر گرمسار واقع است که دارای دیوار قطور و محکمی است .

         ـ قلعه بنکوه :

        در 7 کیلومتری شمال شرقی شهر گرمسار در دهانة حبله رود این قلعه قرار دارد که در گذشته بن هلم  می گفتند . خرابه های این قلعه امروزه بنام خرابه شهر موسوم است.

         ـ قلعه پاده :

         در جنوب پاده قلعه ای بوده که امروزه آثار خرابه های آن باقی است . این قلعه به نام  کفشگران معروف است .

        ـ قلعه ده نمک :

         ‌این قلعه در روستای ده نمک در شرق گرمسار واقع شده و عربها آن را «قصرالملح» نیز خوانده اند و به نامهای گبر و کافر قلعه نیز می گویند که مربوط به ایرانیان قبل از اسلامی است .

         ـ قلعه خرابه :

          این قلعه در 14 کیلومتری شمال شرقی گرمسار قرار دارد . راه تهران – مشهد به فاصله یک متر از شمال آن می گذرد .

         ـ قلعه کند :

         به فاصله 13 کیلومتری شمال شرقی گرمسار واقع است و راه آن مشهد – تهران از یک کیلومتری آن می گذرد .

        ـ قلعه رباط ماری :

        در 5/3 کیلومتری جنوب ایوانکی واقع شده که قبل از صفویه محلی برای سکونت و دیده بانی بوده است .

         ـ قلعه زورآباد :

          در 9 کیلومتری شمال ایوانکی در مسیر جاده ایوانکی به آبسرد واقع شده است واقع شدن آن بر روی تپه پناهگاهی امن بوده است .

ـ قلعه کافران :

          در 7 کیلومتری شمال ایوانکی در منطقه دزدک واقع شده که در گذشته محل جمع شدن دزدان و راهزنان بوده است .

         ـ قلعه شورقاضی :

          این قلعه جهت شور ومشورت قضات در 17 کیلومتری جنوب ایوانکی ساخته شده است .

         ـ قلعه آرادان :

        این قلعه در 14 کیلومتری مشرق گرمسار واقع شده است .

            (3-2 ) تپه های تاریخی :

           از آثار به جای مانده از دوران گذشته شهرستان گرمسار ، تپه هایی است که در سطح منطقه بصورت پراکنده به چشم می خورد . این تپه ها نمایانگر وجود تمدن و شهرهای بناشده در دوران باستان است که دارای قدمت چندهزار ساله هستند و به سبب موقعیت جغرافیـائی گرمسار و قرار گرفتن در مسیر تهاجم و لشکر کشی های اقوام مختلف ، این آبادی ها ویران شده و بقایای آنها به صورت تپه های خاکی نمایان است مهمترین تپه های گرمسار عبارتند از : تپه های غول آباد که باقیمانده از شهر قدیمی خارکس است که سلوکیهای جانشین اسکندر مقدونی بنا نهاده اند، ملک آباد، محمودآباداصانلو بنام جیران تپه، سعدآباد، دزماران ، تپه رشمه ، تپه امامزاده ذوالفقار ، تپه یاتری ، تپه آرادان ، کهن تل ( کهن دژ ) و … بر فراز بعضی از این تپه ها چون تپـه یاتری و آرادان بناهایی احداث نموده اند و آثار این تجدید بنا که زمانی محل سکونت افراد بوده امروزه به صورت ساختمانهای نیمه ویران خودنمایی می کنند . در مدخل پاره ای از این تپه ها مانند تپه غول‌آباد غارهای بزرگ وجود دارد که تاکنون کسی به انتهای آن نرفته و افسانه های مختلف دربارة طلسم و جادو در این غارها ذکر می کنند که عاری از حقیقت است .

   (4-2) کاروانسراها :

             فکر ایجاد کاروانسراها در مسیر جاده ها برای اسکان و استراحت مسافران در سطحی گسترده از یادگارهای شاه عباس صفوی است که در مسیر راهها از جمله راه اصفهان به خراسان و مازندران از طریق خوار ( گرمسار فعلی ) دستور احداث کاروانسراهای متعدد را صادر کرد و بعدها ساخت و تعمیر و نگهداری این قبیل اماکن عام المنفعه که به بناهای شاه عباسی مشهوداست ، پی گیری شد .
    از آن جمله است کاروانسرای گرمسار در 5 کیلومتری گرمسار ، کاروانسرای ده نمک در روستای ده نمک و کاروانسرای ایوانکی در شمال غربی این بخش .
   

     (5-2 )مسجد جامع گرمسار :

        این مسجد در مرکز شهر و در ضلع غربی میدان امام خمینی (ره) واقع شده که دارای دو گلدسته نیز می باشد . هرچند این مسجد دارای قدمت زیادی نیست ولی به دلیل مرکزیت خاص آن در شهر گرمسار از اهمیت خاصی برخوردار است .

         (6-2) تکیه آرادان :

       این تکیه پایین تر ازبقعه متبرکه امامزاده سلطان شاه نظر واقع گردیده است که در ایام محرم محل نمایش تعزیه می باشد و سابقه آن به دورة قاجاریه می رسد . در ضلع غربی تکیه مسجدی قرار دارد که جهت برگزاری نماز جماعت بنا شده است .

         (7-2) حمامهای قدیمی :

        حمامهای قدیمی بسیـاری در سطـح شهرستـان گرمسـار به چشم می خورد که برخی سابقه چندصدساله دارند از آن جمله اند : حمـام نـه حصـار در روستای نه حصار ، حمام

محمدآباد در روستای محمد آباد ، حمام چهارپاشلو در روستای کهک ، حمام امامزاده علی اکبر (ع) در روستای امامزاده علی اکبر (ع) ، حمام قاطول ، حمام یاتری علیا ، حمام حسین آباد کردها و حمام امامزاده ذوالفقار .

      (8-2) یخچالها :

       یخچالها یا یخدانها بناهایی بوده که در گذشته ای نه چندان دور ( نیم قرن گذشته ) در مناطق گرم و خشکی نظیر حاشیة شمالی دشت کویر احداث می شده اند تاریخ مورد نیاز مردم در فصل گرما تأمین شود . ازآن جمله است یخچال واقع در روستای شه سفید در حوالی قوشه و یخچال روستای کردوان . این بناها از خشت و گل ساخته شده و به شکل گنبدی با پله های مدور کوتاه هستند .

      (9-2) آب انبارها :

      در شهر گرمسار و روستاها و توابع آن بناهایی کم و بیش سالم از انواع آب انبارها مشاهده می‌شود که در اینجا اسامی برخی ذکر می گردد : آب انبار شهر گرمسار در ضلع شمالی مسجد جامع گرمسار، آب انبار علی آباد ، آب انبار ناسار ( نوحصار ) ، آب انبار روستای ده نمک ، آب انبار روستای کوشک ، آب انبار روستای رستم آباد و...

(10-2) قصرهای سیاه کوه :

      در جنوب گرمسار و در دامنة شمالی سیاهکوه سه بنای متروک قدیمی دیده می شود که بومیان به آنها قصر می گویند . قصرهای سیاه کوه از بناهای تاریخی مهمی هستند که امروزه نیز برخی از آنها پابرجا و نشانة بارز عظمت ایران درگذشته و نماینده قدرت خلاقة معماران عصر خود به شمار می روند و به ترتیب اهمیت عبارتند از :

           (1-10-2) قصر شاه عباسی ( قصر بهرام ) :

        بزرگترین این ساختمانها به نام قصر شاه عباسی است که بین عین الرشید و چشمه شاه در ارتفاع 1024 متری بناشده که بر سر راه قدیمی وتاریخی کاروانروی کاویری اصفهان ، کاشان ، خوار ( گرمسار ) و خراسان بوده است . بنای بیرونی این قصر چهارگوش و دارای چنـد برج بـا دو دروازه شمالی و جنوبی است و نمای آن از سنگهای بزرگ آهکی صیقلی شـة سفیـد رنـگ است کـه از کوههای نزدیک آورد شده است . اطراف این قصر    شش برج بنا شده و سر درآن را سنگ بزرگ یک پارچه تشکیل می دهد و در دو طرف سردر بنا دو اتاق کوچک قرار دارد که گویا قراول خانه محسوب می شده است .
         اندرون بنا محوطه بزرگی است که گرداگرد آن بیست اتاق کوچک و یک درب بدون روزنه پوشش گچی قرار گرفته و در سوی شرق یک صحن بزرگ ساده با طاق بلند جنوبی و در بدنه غربی تالاری گشاده با شاه نشین و طاقچه های چندی دور آن و ایوانی در جلو دیده می شود در زیر آن سردابی کهنه قرار دارد . در پشت ساختمانهای درون حیاط طویله های بزرگی برای چهارپایان و مکانی برای خواب و پخت و پز دیده می شود.  نکته مهم و قابل توجه ، آب مورد نیاز ساکنان این بناست که بوسیله دو مجرای بر روی هم تأمین می شده است . مجرای زیرین از لوله های سفالین بوده و دیگری نهرسنگی از تخته سنگهای سفید یکپارچه بصورت ناو بر روی مجرای اولی ساخته شده و به این وسیله آب مصرفی از چشمه شاه در هفت کیلومتری قصر درپای سیاه کوه آورده می شده و در استخرهایی بزرگ که در مقابل این بنا ساخته شده بود ، جمع می گردید .

 

   (2-10-2) قصر عین الرشید :

         این قصر در دو کیلومتری شمال قصر شاه عباسی ( قصر بهرام ) واقع شده می توان گفت که این کاخ در وسط فاصله درچه نمک و کویر بزرگ قرار گرفته است .
        بنای عین الرشید از خارج 86 متر طول و حداکثر 47 متر عرض دارد و مشتمل بر دو حیاط می‌باشد که حیاط اصلی 5/51 متر طول و 47 متر عرض دارد . معبر ورودی به حیاط به شکل ایوانی به طول 7/9 و عرض 4/5 متر در جبهه جنوبی حیاط اصلی بنا شده است در دو طرف ایوان ورودی دو تالار ساخته شده که هر کدام 5 در به حیاط قصر دارند . در دیوارة تالارها بخاری هیزمی ایجاد شده است . ارتفاع هر دو تالار 20/5 متر است . در باریکه کناری هر دو تالار دو اتاق مستطیل شکل ساخته شده که این دو اتاق به تالارهاپ راه ندارد و مخصوص خدمه بوده اند ، نظیر این اتاقها در جبهه جنوبی نیز وجود دارد . در حیاط جنوبی به جای حوض یک آب انبار عمیق ساخته شده که سقف آن 3/1 متراز سطح زمین بلندتر است .

         (3-10-2) قصر حرمسرا :

         در یک کیلومتری جنوب شرقی قصر شاه عباسی یا قصر بهرام یک بنای دیگر صفوی به چشم می خورد که حرمسرا نامیده می شود و ظاهراً در هنگام مسافرت خاندان سلطنتی ، حرمسرا و در سایر مواقع محل سکونت شکارچیان سلطنتی بوده است ، حرمسرا در یک زمین شیب دار بناشده به طوری که آب به سهولت به کاروانسرا که در ارتفاع کمتری بوده انتقال می‌یافته است .
          ایوان ورودی از طرف شرق ابتدا به اتاقی به طول 5/4 متر و عرض 10/3 متر راه دارد که به تالار بزرگی مربوط می شود به طول 50/12 متر و عرض 30/4 متر که با طاقچه و بخاری دیواری دودکش دار تزئین شده است . در دیوارة شرقی این تالار یک اتاق بزرگ دیگر وجود دارد که طول آن 50/4 متر و عرضش 60/2 متر است . در طرف غرب ایوان ورودی نیز یک تالار بسته به طول 70/15 متر و عرض 30/4 متر ساخته شده که بوسیله سه در به ایوان و دو در به خارج بنا مربوط می شود . در نیمه جنوبی قسمت غربی حرمسرا یک تالار بزرگ به طول 50/26 متر و عرض 70/4 متر ساخته شده که هیچ راهی به حیاط ندارد . آثار باقیمانده از تالارها و نوع انهدام آنها به ما اجازه می دهد که بپذیریم یک زلزله شدید باعث انهدام آنها شده است .» (10)

(11-2) معماری :

    در میان آثاری که بشر از گذشته های دور تا به امروز ساخته است ، آثار معماری بیشتر مورد توجه بوده و نظرها را به خود جلب کرده است . آثار معماری در بسیاری از موارد روشنگر ویژگیهای یک جامعه در زمینه های مختلف بویژه اوضاع و احوال اجتماعی و اقتصادی ، قدرت و ذوق هنری آن است . چنانـکه با بررسی همه جانبة یک اثر معماری می توان بسیاری از مشخصات یک تمدن را شناسایی کرد و در حال حاضر هر قسمت از شهرستان دارای معماری ویژه خود بوده کـه در آن مـی‌تـوان آثـار اقلیـم ، نوع مصالح ، فعالیتـهای اقتصـادی ، تاریـخ و آداب و رسـوم و سنـن رابه سهولت مشاهده کرد. هر چند    تقلیدهای متداول امروزی چون ماشینی ویرانگر اندیشه های سنتی معماری را از بین می‌برد.

   (12-2) آداب و رسوم :

       آداب و رسوم هر ملتی بخشی از فرهنگ آن ملت است که شامل مجموعه دستاوردهای حاصل از کوشش انسانی است که وجود آنها قابل لمس بوده و با محیط آن ملت تطابق دارد . شهرستان گرمسار شهرستان گوناگونی هاست هم از نظر طبیعی و هم از نظر مسائل انسانی ، اجتماعی و فرهنگی و به تبع آن آداب و رسومشان نیز در بعضی از موارد تفاوت فاحشی مشاهده می شود . مراسم ازدواج ، مراسم عزاداری و سوگواری ، مراسم عزاداری در ماه محرم ، مراسم تعزیه ، آئین ها و آداب و رسوم نوروزی ، بازیهای محلی ، پوشاک و … برای هر بیننده ای جالب خواهد بود .

       (13-2) بازار :

      تنها بازار سرپوشیدة شهرستان گرمسار بازار آرادان است که از چند مغازه تشکیل شده و امتداد شمالی – جنوبی دارد این بازار در حقیقت مرکز تجاری شهر آرادان است و قدمت تاریخی آن به دوره قاجاریه می رسد .

         (14-2) صنایع دستی :

          (1-14-2) قالی باقی :

           قالی بافی ، دسترنج گمنام ترین و رنجکش ترین مردمان این سرزمین است و شاید همین گمنامی سرپنجه های هنرمند است که چهرة افتخار ملتی را بر صفحه روزگار حک کرده است . مـی توان فـرش دست باف را آئینة تمام نمای افکار ، احساسات ، روحیات و 
خلق و خوی مردمی دانست که در گوشه و کنار این شهرستان به کار تولید مشغولند و آثار گرانبهایی را از خود به جا می گذارند .

          (2-14-2) گلیم بافی :

        گلیم به عنوان نخستین زیرانداز بشر ، دارای سابقه تولیدی بسیار طولانی است. گلیم که در مقایسه با قالی دارای شیوة بافتی آسان تر است و به همان نسبت قیمت ارزانتری دارد ، هنری در انحصار روستا نشینان و عشایر شهرستان گرمسار به حساب می آید . گلیم بافی حرفه‌ای خاص زنان و دختران خانه دار است و همین هنرمندان بی نام وادی هستند که به مدد سرپنجه های خویش نقوش اعجاب انگیز می آفرینند .

         (15-2) ایلات و عشایر :

       ایرانیان قدیم که حدود چهارهزار سال پیش به سرزمین کنونی ما مهاجرت کرده اند ، کوچ نشین بوده و فعالیت عمده و روزمرة آنان دامداری بوده است . اکنون نیز پس از گذشت چهارهزار سال تاریخ پرماجرا ، بسیاری از فرزندان آنان در همین سرزمین نیز کوچ نشین هستند و شغل عمدة معیشت آنها ، دامداری است .
    گردشگران علاقه زیادی به کوچ ایلات و عشایر نشان می دهند این علاقمندی دلایل متعددی دارد از جمله اینکه ایلات وعشایر فرهنگ و سنن قدیمی و باستانی را پاسداری کرده و در خود نگاه داشته اند . با توجه به اینکه بسیاری از آنها به زندگی شهرنشینی روی آورده اند ولی با تمام این مسائل افراد کوچنده در شهرستان گرمسار کم نیستند . از آن جمله اند ایل الیکایی ، اصانلو ، ایل پازوکی ، ایل عرب و …

        (16-2) قناتها :

        ایجاد قنات و حفر آن در فلات ایران را برخی به آریایی ها نسبت می دهند . قنات را فکر و نبوغ ساکنین اولیه فلات ایران بوجود آورد . آنها پی بردند که آبهای فرو را می‌توان به سطح زمین هدایـت کـرد . با وجـود گذشت سالیان طولانی هنوز هم این روش 
دستیابی به آب های زیرزمینی در بسیاری از مناطق روستایی شهرستان گرمسار معمول و متداول است وحتی یکی از ارکان کشت و زرع در این نواحی خشک را تشکیل می دهد. در حدود 56 رشته قنات در شهرستان گرمسار وجود دارد که 40 رشتة آن با مجموعه دبی 5/158 سنگ، فعال هستند .
     صرف نظر از اهمیت قنات از لحاظ قدمت ، تعداد ، میزان آبدهی ، مدت بهره دهی ، پناهگاه و راه نجات بودن آن ، حجم کار یا حفاری که در آن شرایط نامساعد و محیط تنگ و تاریک تنها به کمک یک کلنگ و یک بیلچه و یک چراغ پیه سوز ، بدون استفاده از قطب نما در زیرزمین انجام شده بسیار حیرت انگیز و برای هر گردشگری قابل توجه است .

نتیجه گیری :

    دانستیم که شهرستان گرمسار به علت واقع بودن بر سر راه ارتباطی شرق و غرب ( جاده ابریشم) همواره مرود توجه اقوام مختلف بوده است . این شهرستان با دارا بودن ویژگیهای متنوع طبیعی آثار و ابنیة تاریخی متعدد و انواع جاذبه های فرهنگی به نوبة خود می تواند نقش چشمگیری در جذب گردشگران به ویژه مسافران داخلی داشته باشد . عدم معرفی جاذبه های گردشگری به مردم موجب عدم رونق فعالیت گردشگری در سطح شهرستان شده است . همچنین نارسایی های موجود در زمینة امکانات ، تجهیزات و خدمات برای گردشگران اعم از داخلی و خارجی موحب بروز مشکلاتی در زمینة جذب گردشگران به مناطق دارای جاذبه های طبیعی و فرهنگی در شهرستان گردیده است . 
    در صورت بی توجهی به فعالیت گردشگری و عدم وجود یک برنامه ریزی صحیح ، تمامی جاذبه های شهرستان اعم از طبیعی ، تاریخی و فرهنگی به دست افراد سودجو ، آگاهانه یا ناآگاهانه تخریب گشته و به نابودی کشانده می شوند .

گرد آورنده : محمدحسین احسانی/ پایگاه اینترنتی گرمسار نیوز

قصرهای متروک وشگفت انگیز bahram
قصرشاه عباسی (قصر بهرام)
بزرگترین ساختمان قدیمی دامنه شمالی سیاه کوه که در فاصله ۱۵۰ کیلومتری شرق تهران بین عین الرشید و چشمه شاه در ارتفاع ۱۰۲۴ متری بنا شده که بر سر راه قدیمی و تاریخی کاروان روی کویر و در مسیر اصفهان کاشان خوار(گرمسار) و خراسان بوده است.
بنای بیرونی قصر چهارگوش و دارای چند برج و با دروازه شمالی و جنوبی است و رو کار آن از سنگهای بزرگ آهکی صیقلی شده سفید رنگ میباشد که از کوههای نزدیک آورده شده . در اطراف قصر شش برج بنا شده و سردر آن را سنگ بزرگ یکپارچه تشکیل میدهدودر دوطرف سردر بنادو طاق کوچک قرار داردکه گویا قراولخانه محسوب می شده.

قصر عین الرشید

دومین بنا در منطقه سیاهکوه ساختمانی تماما آجری است در سه کیلومتری جنوب شرقی قصر شاه عباسی بنام (قصر عین الرشید) و در کنار آن آب گوگرد کوچکی با گرمای ۱۷ یا ۱۸ قرار گرفته است.

قصرحرمسرا

این بنا ساختمانی است کوچک و ساده تر از دو بنای دیگر و در یک کیلومتری جنوب قصر شاه عباسی که در میان تپه ماهوری خشک و تیره رنگ افتاده و آب مصرفی آن ازهمان مجرای سنگی چشمه شاه آورده میشد. چیزی که در این بنا جلب توجه میکند تالار بزرگ باشکوهی است که سقف آن گنبدی شکل است .

آثار باستانی و ابنیه تاریخی AbAnbar

منطقه گرمسار نیز مانند نقاط دیگر ایران به سبب قدمت تاریخی دارای آثار باستانی فراوانی است که هر یک نمونه و شاهد بارزی ازوضع آباد این ناحیه در گذشته به شمار می رود . این آثار اغلب خرابه های قلا عی عظیم است که حالیه به صورت تپه های بزرگ خود نایی میکند . مطالعه در احوال باستانی این ناحیه به جهت از بین رفتن آثار بناهای آن عصر که اکثرا از خشت خام ساخته شده بودند ,بسیار پیچیده و دشوار است و هنوز حفاری دقیقی نیز در تپه های مذکور به عمل نیامده و در کاوشهائی که به وسیله اشخاص انجام گرفته است کم و بیش آثار گرانبهایی قدیمی چون سکه های طلا و نقره مربوط به دوره بعداز اسلام وعصر سا سانیان و اشیاء دیگر از قبیل ظروف سفالی و شمعدانهای فلزی و ظروف منقوش در این گونه حفاریها یافت شده ولی به علت عدم تخصص افراد و ندانشتن توجه و دقت کافی ,اشیاءفوق اغلب خورد شده وارزش واقعی خود را از دست داده اند . حفاریهایی که تا کنون در این شهرستان انجام شده به جز یکی دو مورد بقیه بدون اجازه دولت و مخفیانه صورت گرفته و بدین سبب از اشیاءمکشوفه اطلاعاتی در دست نیست .در گذشته یک هیئت انگلیسی به ریاست مستر چرچیل برای تجسس در امر باستان شناسی عازم این سامان شدند و منطقه عملیات آنان در تپه امامزاده ذوالفقارواقع در مشرق گرمسار قرار داشت طبق اظهارات یکی از پیرمردان محل در آن زمان شخصا ناظر عملیات حفاری در منطقه مذکور بوده ,این هیئت پول و سکه های فراوانی از تپه نامبرده به دست آوردند واز جمله اشیائیکه توسط آنان یافت شد چند میز و صندلی جالب و گران قیمت و همچنین یک تابوت که جسد (مرده )داخل آن دارای کفنی از پارچه مخصوص بوده وجنس تابوت نیز از جنس بلور و طلا ذکر می نمایند .در این حفاری همچنین قطعاتی از ظروف مختلف نیز کشف شده است .

رودخانه حبله رود bahram

در کشور ایران بعلت کمی باران و وجود آب و هوای خشک ، رودهای بزرگی مانند نقاط دیگر جهان وجود ندارد و بیشتر رودهای این کشور کم آب و با شیب تند در مسیر کوتاه خود با تغییر فاحش مقدارآب ، در فصول مختلف سال در جریانند و حتی بعضی از آنها در فصل تابستان بکلی خشک میشوند و گاه اتفاق می افتد جریان آبی به مقدار کم وناچیز را در این سرزمین بنام رود می شناسند،رودهای گرمسار نیز مانند اغلب رودهای ایران کم آب هستند . تنها رود گرمسار حبله رود نام دارد که در کتب قدیم هیلرود و حبل رود نیز آمده است ، این رود کشت و زرع گرمسار را مشروب مینماید.

شاخه های اصلی حبله رود به شرح زیراست :
رودگلزگن

این رود از کوههای شمالی فیروزکوه از کوههای ساوواشی سرچشمه میگیرد و پس از گذشتن از تنگه واشی و عبور از چمن فیروزکوه به دو رود دیگر می پیوندد و این دو رود عبارتند از: رود گورسفید که از حوالی گردنه بشم سرچشمه میگیرد و در چمن گورسفید در شمال فیروزکوه جریان می یابد و رود دیگر از چمن شورستان و کنگرخانی گذشته و پس از اتصال به دو شاخه فوق الذکر بسمت مغرب روان می شود .

شاخه نمرود

نمرود از کوههای قاری داغ (قاری داغ یا قارلی داغ یک نام ترکی یعنی کوه برفی است .) سرچشمه گرفته و خود دارای دو شعبه است یکی از محال قزانچای و کوههای نجف در وزرمان (زرایمان) و وزنا و کلک و سفیدآب رخش سرچشمه میگیرد و دیگری از ارتفاعات لزور میروزان و چنار و ارجمند سرازیر شده و پس از پشت سر گذاشتن بلوک فرح رود در محلی به نام دو آب وشتان )دوآب علی آباد ) به شاخه قزانچای می پیوندد و پس از عبور از تنگه سلبن بانام نمرود بسمت مغرب جریان می یابد و پس از طی مسافتی با عبور از قرا هرانده و خمده در جلیل آباد و ناحیه فرح آباد در جنوب ایستگاه راه آهن مهاباد به شاخه اصلی یعنی گور سفید می پیوندد.

شاخه دلیچای

دلیچای نیز یک نام ترکی بمعنی رود و جوی دیوانه است و علت انجام این نام همان شیب تند و عمل فرسایش و تخریبی این رود در بستر خود می باشد ) سرچشمه این رود که از کوه های جابان , کوههای تار و مومج واقع در ناحیه دهستان ابر شیوه پشت کوه , بخش حومه دماوند است و آب آن از ذوب برفها چشمه سارهائی تامین میشود که در مکانی جمع می شود و دو دریاچه کوچک در کنار هم به وجود می آورند. این رود پس از گذشتن از روستای هویر و دهنار و کهک و از محلی به نام دلیچای واقع در مسیر جاده فیروزکوه – تهران عبور می نماید و ضمن عبور از مسافتی طولانی در سیمین دشت ( حسن آباد قدیم ) به حبله رود وارد می شود .

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۶/۰۱/۲۰

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی